361 / 473
Baskı Grupları ve Demokrasi
360
darı kendi amaçları doğrultusunda baskı altında tuttukları gruplardır
6
.
Bir başka tanıma göre baskı grupları, hürriyetçi çoğulcu demokratik
parlamenter sistemlere özgü ve demokratik katılım açısından son
derece önemli olan sivil toplum kuruluşları, lobby, çıkar grubu, örgüt-
lü grup, siyasal grup vb. isimlerle anılan ve ortak bir çıkar etrafında
toplanan, siyasal karar verme sürecini etkilemeyi amaçlayan topluluk-
lar baskı grubu kavramıyla ifade edilmektedir
7
.
Tunaya’
ya göre, genel bir anlatımla, bilinçli ve örgütlü menfaat
grubudur. Baskı grubu, etkilemeye dayanır. Etkileme ise, kollektif bir
menfaat ya da bir grubun çıkarı adına yapılır. Baskı, iktidardan isteni-
len şeyin elde edilmesi için sarf edilen çabadır. Mesela, aynı meslekten
olan insanların bir grup oluşturmak suretiyle özel bir örgüt kurmala-
rı, ortak isteklerini devletten istemeleri ve bunun için de kamuoyunu
etkileyerek inandırmaları, çıkar ya da baskı grubunu ortaya çıkarır
8
.
Arı
’ya göre baskı grupları, ortak çıkarlar etrafında toplanan ve işbirli-
ği içinde resmi kuruluşlarla temas kurarak görüş ve isteklerin bu yol-
la ilettikleri taktirde daha iyi sonuç alabileceklerini düşünen örgütlü
gruplardır
9
.
Bu grupların baskıcı niteliği, siyasal iktidarla karşılaşma anında
kendini gösterdiği gibi bunun bir adım öncesinde örgütlenme amacın-
da da saklıdır. Bu itibarla, grupların baskı grubu niteliğini kazanması
için iktidarla çatışmasını beklemek zorunlu değildir
10
. Kanaatimce de,
toplumda belirli bir amaç ya da çıkar doğrultusunda bir araya gelen
grupların baskı grubu niteliğini kazanabilmesi için siyasal iktidarla
aralarındaki çatışmada üstünlük sağlamaları ya da etkin olmaları şar-
tı aranmamalıdır. Çoğulcu grupların çıkarlarını ve isteklerini iktidara
iletmeleri, gruba mensup olan üyelerin iradelerinin dolaylı olarak top-
lumun çıkarları doğrultusunda hareket etmeleri yeterli olmalıdır.
6
Akad, Mehmet, s. 64.
7
Tutkun, Yücel, “Uluslar Arası Platformda Etkinliğimizi Arttırabilmek İçin Lobi –
Sivil Toplum Örgütlerinin Faaliyetleri Nasıl Olmalıdır?”
( http://scholar.google.com.tr/scholar?start=70&q=bask%C4%B1+gruplar%C4%B1+&hl=tr&as_sdt=0)
(E. T:14.12.2011).
8
Tunaya, Tarık Zafer, Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku, 5. Baskı, Araştırma,
Eğitim, Ekin Yayınları, İstanbul, 1982, s.321.
9
Arı, Tayyar, Uluslararası ilişkiler ve Dış Politika, 7. Baskı, MKM Yayıncılık, Bursa,
2008, s.76.
10
Akad, Mehmet, s.67.