TBB Dergisi 106. Sayı

TBB Dergisi 2013 (106)

Tülay KİTAPÇIOĞLU

363

1982 Anayasası,temel hak ve özgürlükler açısından sınırlamalar

getirmiş, düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğü, toplantı ve gösteri

yürüyüşü düzenleme gibi sivil toplum için vazgeçilmez olan etkinlik

alanları neredeyse kullanılamayacak ölçüde kısıtlanmıştır. 1982 Ana-

yasasında sivil toplum ve demokrasi ile ilgili olarak yapılan değişiklik-

leri 3 ana başlık altında incelemek mümkündür. Bu değişiklikler:

1. 1995 Değişiklikleri

1995’de Anayasa’da yapılan değişikliklerin bir kısmı sivil toplum

ve demokrasi bakımından önem taşımaktadır. Dernekler yönünden si-

yasi amaç gütme, siyasi faaliyette bulunma, siyasi partilerden destek

görme ve onlara destek olma, diğer sivil toplum kuruluşlarıyla ortak

amaçlı hareket etme, siyasi partiler açısından da yurt içinde ve dışında

örgütlenme yasakları bu değişiklikle ortadan kaldırılmıştır.

1995’de yapılan bir diğer önemli değişiklik, belir koşullarda der-

neklerin kendiliğinden dağılmış sayılacağını bildiren hüküm de kal-

dırılmıştır. Bunun yanında, vakıflar da derneklere tanınan haklardan

yararlanabilecektir. 1995’te yapılan iyileştirmelerden biri de, silahlı

kuvvetler ve kolluk mensupları hariç olmak üzere devlet memuru ol-

mayan kamu görevlilerin dernek özgürlüğünü kısıtlama olanağı ve-

ren hükmün yürürlükten kaldırılmasıdır. Bu değişiklik ile ‘yasaklama’

ifadesi çıkarılmıştır

.Devlet memurunun haklarının ise görevlerinin

gerektirdiği ölçüde kanunla sınırlandırılabileceği kabul edilmiştir

1982 Anayasa’sının 52.maddesinde yer alan “sendikal faaliyet”

ile ilgili hüküm 1995’de tamamen yürürlükten kaldırılmıştır. Deği-

şiklikten önceki düzenlemede, sendikaların 13.maddedeki yasaklara

aykırı davranamayacakları, siyasi amaç güdemeyecekleri, siyasi faa-

liyette bulunamayacakları, dernek, kamu kurumu niteliğindeki mes-

lek kuruluşları ve vakıflarla bu amaçlarla hareket edemeyecekleri dü-

zenlenmişti

. Öte yandan, bu değişiklik 13. maddede yer alan genel

sınırlama sebeplerinin dernek kurma özgürlüğünün uygulanmasını

engellemediği için çarpıcı bir hukuki değişiklik olarak nitelendirile-

BatumSüheyl/İnceoğluSibel/ÖztezelAslıhan/TokuzluBertanLami, Çoğulculuk,

Toplumsal Katılım ve Gelişim Vakfı, Nisan, 2003, s.71.

Caniklioğlu, Dikmen, Meltem, s.168.