363 / 473
Baskı Grupları ve Demokrasi
362
Ülkemizde bu dönemde, yasama ve yürütme üyeleri seçim
zamanından başlayarak çeşitli grupların baskısı altında olmuştur.
1969-1970 döneminde meclise sunulan sözlü ve yazılı sorunun nere-
deyse tamamı milletvekillerinin seçim bölgelerinin isteklerini kapsa-
maktaydı
16
. Bu dönemdeki baskı gruplarına örnek olarak meslek kuru-
luşlarının faaliyetleri gösterilebilir. Bankacılığı sınırlayan, bazı şartlara
bağlayan, avukatlık stajının uzatılmasını öngören kanun tasarılarıyla
mücadele ve fahri tıp asistanlarının kadrolara bağlanmasını öngören
tasarıya destek verme gibi
17
.
1961 Anayasası döneminde Anayasa Mahkemesi verdiği bir ka-
rarda,
adaletli dengeyi
ölçü olarak kullanılmıştır. Bu karara göre, 1630
sayılı kanunun 63.md.’de, 2.md. gereğince dernek kurma hakkına sa-
hip olmadıkları halde, dernek kuranlara verilecek ceza düzenlenmiş
ve derneğin kapatılacağı da öngörülmüştür. AYM’ si, 63.maddede
derneğin kapatılmasına neden olan eylemlere yönelik verilecek ceza
ile tüzel kişiliğe ve dernek üyelerine yöneltilen kapatma gibi ağır bir
ceza arasında adaletli bir denge bulunmadığına değinmiştir
18
.
B. 1982 Anayasası Dönemi
1982 Anayasası, ülkemizde siyasi, ekonomik ve toplumsal çal-
kantılara askerle çözüm aranmasının bir neticesidir. 1961 Anayasası-
nın getirdiği çoğulcu ve özgürlükçü anlayışın yerinesessiz çoğunluk
olarak nitelendirilen bilinçsiz ve örgütsüz kesimlerin propagandasıyla
demokrasi ve özgürlük gibi kavramlara ilgi azalmıştır
19
.1982 Anaya-
sası, kollektif özgürlüklerin güvencesi noktasında, 1961 Anayasasın-
dan farklı bir sistem öngörmektedir. Buna göre, demokratik toplum
düzeninin gerekleri ilke olarak getirilmiştir
20
. Derneklerin ve siyasi
partilerin yalnızca yargıç kararı ile kapatılmasının dışında temel hak
ve hürriyetlerin korunması hususunda da ayrı bir hüküm getirilmiştir
(md.40)
.
16
Akad, Mehmet, s.125.
17
Aslan, Seyfettin/GÜL,Cengiz, s.94.
18
AYM, 18,19, 20.12.1973, E.1973/3, K.1973/37 (Kaboğlu, İbrahim, s.269).
19
Caniklioğlu, Dikmen, Meltem, Sivil Toplum ve Türkiye Demokrasisindeki İzdü-
şümleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2007, s.160-161.
20
Kaboğlu, İbrahim, Kolektif Özgürlükler, s.270.