TBB Dergisi 107. Sayı

Montreal Sözleşmesi’nin Yetki ve Tahkime İlişkin Hükümleri

100

lamasından 60 gün sonra, 4.11.2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Bugün itibariyle 103 ülkenin taraf olduğu Montreal Sözleşmesi,

Varşova Konvansiyonu’nun yerini almıştır. Ancak Varşova/Lahey

Sistemi, 1999 Montreal Sözleşmesi’ni onaylamamış devletlerin ülke-

lerine yapılan taşımalar için geçerli olmaya devam edecektir. Türki-

ye, Montreal Sözleşmesi’ni 28.5.1999 tarihinde imzalamış; 25.1.2011

tarihinde Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü Genel Sekreterliğine

tevdi etmiş ve Sözleşme, Türkiye’de 26.3.2011 tarihinde yürürlüğe

girmiştir.

Bu çalışmada, milletlerarası yetki, tahkim ve uygulanacak hukuk

konuları milletlerarası hava taşımacılığı açısından ele alınacaktır. Bu

kapsamda, Montreal Sözleşmesi’nin yetki ve tahkime ilişkin kuralları

incelenecektir. Montreal Sözleşmesi, yetki ve tahkime ilişkin hüküm-

lere Sözleşme’nin “Taşıyıcının Sorumluluğu ve Hasar için Tazminatın

Kapsamı” adlı III. bölümünde iki ayrı maddede yer vermiştir. Mont-

real Sözleşmesi’nin uygulama alanına ilişkin kısaca bilgi verildikten

sonra, Montreal Sözleşmesi’nin somut uyuşmazlığa uygulanması du-

rumunda hangi mahkemelerin yetkili olduğu, uygulanacak hukuk ve

yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi konuları incelene-

cektir. Sözleşme’nin yetki ve tahkime ilişkin maddeleri dışında, Mont-

real Sözleşmesi’nin somut uyuşmazlığa uygulanmaması durumunda,

milletlerarası yetkinin ve uygulanacak olan hukukun nasıl tespit edi-

leceği ele alınacaktır.

Montreal Sözleşmesi’nin taşıyıcının sorumluluğunu düzenleyen hükümlerine

göre, taşıyıcının yük taşımalarından doğan sorumluluğu mutlak sorumluluk ni-

teliğindedir. Bu sorumluluk kilo başı 17 SDR (özel çekme hakkı) ile sınırlandı-

rılmıştır (m.22). Taşıyıcının yolcu taşımalarından doğan sorumluluğu ise kural

olarak sınırsız sorumluluk olarak belirlenmiştir. İki aşamalı bir tazminat sistemi

öngören Montreal Sözleşmesi’ne göre ilk aşama, taşıyıcının kusuruna bağlı olma-

yan 100.000 SDR’ye kadar mutlak bir sorumluluk getirmektedir. İkinci aşama ise,

taşıyıcının kusuru karinesine dayanmakta olup sorumluluk sınırı içermemekte-

dir (m.21). 1999 tarihli Montreal Sözleşmesi ile getirilen önemli bir değişiklik, ma-

nevi tazminatın kaldırılması olmuştur. Sözleşme’nin 29. maddesine göre, manevi

tazminata hükmolunamayacağı açıkça ifade edilmiştir. Bkz. Moore, s. 227.

Sözleşme’ye taraf ülkelerin listesi için bkz.

gal/List%20of%20Parties/Mtl99_EN.pdf

Bakanlar Kurulu Kararnamesi 1.10.2010 tarihli ve 27716 sayılı Resmi Gazete’de

yayımlanmıştır.