102 / 505
TBB Dergisi 2013 (107)
Zeynep Derya TARMAN
101
II. Montreal Sözleşmesi’nin Uygulama Alanı (m. 1)
Montreal Sözleşmesi, emredici kurallarla donatılmış bir uluslara-
rası hava taşımacılığı kodudur.
15
Uygulama alanına giren uyuşmazlık-
lar bakımından Sözleşme’de yer alan maddi normlar doğrudan uygu-
lanır. Montreal Sözleşmesi’nin uygulanabilmesi için m. 1 uyarınca, (i)
taşıma bir sözleşmeye dayanmalı, (ii) taşıma ücret karşılığında ve (iii)
hava araçları ile yapılmalıdır. Bunun yanı sıra, (iv) taşıma uluslararası
karakterli olmalıdır.
Montreal Sözleşmesi’nin uygulanabilmesi için, öncelikle taşıyıcı
ile taşıtan arasında veya yolcu taşımalarında, taşıyıcı ile yolcu arasın-
da bir taşıma sözleşmesi olmalıdır. Montreal Sözleşmesi, havayolu ile
yapılan ticari amaçlı taşımaları düzenlemek için kaleme alınmış oldu-
ğundan Sözleşme’nin kuralları sadece uçak ile yapılan taşımalara uy-
gulanır. Ücretsiz taşımalara Montreal Sözleşmesi’nin uygulanabilmesi
için, taşımanın bir havayolu ile taşıma işletmesi tarafından yapılması
şartı getirilmiştir (m. 1). Böylece, herhangi bir sebeple ücret söz konusu
olmadan üstlenilen taşımaların, ancak ticari amaçla faaliyet gösteren
bir havayolu ile taşıma işletmesi tarafından yapılması halinde, Mont-
real Sözleşmesi’nin uygulama alanına girebileceği hükme bağlanmış-
tır. Bu hükmün konulmasının sebebi olarak, havayolu işletmelerinin
zaman zaman ücretsiz taşıma imkanları sunmuş olmaları, gerek kendi
personellerine gerekse de diğer işletmelerde çalışanlara ücretsiz bilet
vermeyi usul edinmeleri ve bu uygulamanın havacılık alanında bir te-
amül olarak yerleşmesi gösterilmiştir.
16
Montreal Sözleşmesi bakımından bir taşıma sözleşmesine ulus-
lararası niteliği veren unsur, 1.maddenin ikinci fıkrasında tanımlan-
mıştır. Buna göre, kalkış yeri ile varış yeri iki akit ülkede bulunan
hava taşıma sözleşmeleri veya kalkış yeri ile varış yeri aynı ülkede
olup akit olmasa dahi, başka bir devletin durma yeri olarak kararlaş-
tırıldığı hava taşıma sözleşmeleri Montreal Sözleşmesi’nin uygulama
alanına girmektedir. Taşımanın başlayacağı yer, taşıyıcının taşıma
sözleşmesi ile üstlendiği edimi ifa etmek amacı ile ifa fiillerine başla-
yacağı yeri; yolculuğun biteceği yer ise, taşıyıcının ediminin tam ve
15
Sözer, s. 93; Şanlı, s. 55.
16
Sözer, s. 84.