TBB Dergisi 107. Sayı

MODEL İKİLİ YATIRIM ANLAŞMALARI

VE TÜRKİYE’NİN MODEL İKİLİ YATIRIM

ANLAŞMASI TASLAĞI

MODEL BILATERAL INVESTMENT AGREEMENTS AND

TURKISH DRAFT MODEL BILATERAL INVESTMENT AGREEMENT

Banu ŞİT KÖŞGEROĞLU

Özet:

Yatırımların karşılıklı teşviki ve korunmasına dair ikili ya-

tırım anlaşmaları, uluslararası yatırım hukukunun temel düzenleme

araçlarındandır. Uzun süre salt yatırımların korunması perspekti-

finden konunun ele alınması sonucunda, ev sahibi devletlerin meş-

ru düzenleyici işlevleri karşısında yatırımcıların menfaatleri üstün

tutulmuştur. Ancak son dönemde ev sahibi devletlerin, özellikle

kamusal, sosyal, çevresel hakların korunmasına yönelik düzenleyici

yetkilerinin, bazı durumlarda yatırımcıların menfaati aleyhine de olsa

korunması gereği güçlü bir eğilim olarak kendini göstermektedir. Bu

eğilimin hayat bulmasında, çeşitli etkenler arasında gelişmiş ülkele-

rin ev sahibi devlet olarak dava edilme oranlarının yükselmesi etkili

olmuştur. Söz konusu ülkeler, taraf oldukları ikili yatırım anlaşmala-

rında değişiklik yaparak, kamusal, sosyal ve çevresel hakların korun-

masına ilişkin özel düzenlemeler getirme yoluna gitmektedir. Türki-

ye de her ne kadar daha çok sermaye ithal eden bir ülke konumunda

ise de, sözü edilen eğilimi belli ölçüde takip etmekte ve ikili yatırım

anlaşmalarına ilişkin model taslakta ev sahibi devletin düzenleyici

yetkilerinin korunmasına ilişkin anlayışı yansıtan hükümler getirmiş

bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Yabancı yatırım, Yatırımların karşılıklı teşvi-

ki ve korunması, Model ikili yatırım anlaşmaları, çevrenin, işçi hakları-

nın, kamu sağlığının ve güvenliğinin korunması.

Abstract:

International investment treaties, especially

bilateral investment agreements has become the basic foundation

of international investment law for the last few decades. The

prevailing view of the international investmen law for a long

time was to promote and protect foreign investment at all costs.

During this long period, investors’ interests overbalanced and

legitimacy of host states’ regulative discretion was disregarded

or regulatory actions simply gave the reasons for being sued by

foreign investors. However this point of view has been exposed to a

different approach and started to show signals of change since the

beginning of 2000’s. Host states’ regulatory discretion especially in

protecting environment, labor rights, public health and safety has

∗

Yrd. Doç. Dr., Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk ABD

Öğretim Üyesi.