TBB Dergisi 107. Sayı

TBB Dergisi 2013 (107)

Banu ŞİT KÖŞGEROĞLU

149

Rusya’nın (2002 yılında değişiklik yapılan) 2001 yılına ait model an-

laşma metni, Kanada’nın 2004’te, Fransa’nın 2006’da, Almanya, Avus-

turya, Kolombiya ve Meksika’nın 2008’de son halini alan model anlaş-

ma metinleri örnek olarak sayılabilir

. Türkiye de bir model anlaşma

taslak metni hazırlamıştır. Düzenli olarak güncellenen bu metin, en

son 2011 yılında gözden geçirilmiştir

. Model anlaşmalar, devletlerin

ikili yatırım anlaşmaları akdederken üzerinde müzakere edebilecek-

leri metinlerdir. Bağlayıcı olmamakla birlikte bu metinler, ilgili dev-

letlerin, ikili yatırım anlaşmalarına yaklaşımını ve tercihlerini tespit

edebilmek açısından esas alınabilir.

Genel olarak ikili yatırım anlaşmalarının ve model anlaşma me-

tinlerinin hazırlanmasında, ülkelerin tercih ettiği eğilimler, sermaye

ihraç etme veya sermaye ithal etme ekseninde ortaya çıkmaktadır.

Ancak bazı ülkelerin hem sermaye ihraç eden hem de sermaye ithal

eden ülkeler konumuna gelmesi, anlaşma metinlerinde yatırımcıların

korunması yanında, ev sahibi devletlerin düzenleyici yetkilerinin sı-

nırlanması karşıtı bir eğilimin kabul edilmesi sonucunu doğurmakta-

dır. Gerçekten geleneksel olarak sermaye ihraç eden ülkeler sınıfında

yer alan ABD ve Kanada’nın yabancı yatırımlara ev sahipliği yapma

ve akdetmiş oldukları yatırım anlaşmalarına dayanılarak dava edil-

tional Law, 2011, Vol. 18, s. 308. Ayrıca bkz.

Novel Features in Recent OECD Bi-

lateral Investment Treaties

, Part II, Ch. 6, 2006, s. 3, Tablo 6.1, çevrimiçi: http://

www.oecd.org/daf/internationalinvestment/internationalinvestmentagree-

ments/400-72428.pdf(7.10.2012).

UNCTAD World Investment Report 2010,

s. 85. Bazı ülkelerin mevcut model anlaş-

ma metinlerini gözden geçirme sürecinde bulunduğu veya yeni model anlaşma

metinleri hazırlamakta olduğu hakkında bkz.

UNCTAD World Investment Report

2010,

s. 85.

Türkiye’nin model ikili yatırım anlaşması taslak metni (bundan sonra “model an-

laşma taslağı” olarak da anılmaktadır) resmî olarak yayınlanmamakta ve böylece

bu metin üzerinde hem düzenli olarak hem de spesifik müzakereler çerçevesinde

değişiklik yapılabilmektedir. Metnin “taslak model”

(draft model)

olarak anılması,

resmî olarak yayınlanmamış olmasını ifade etmektedir. Buna karşılık ABD, Fran-

sa, Almanya gibi yukarıda anılan diğer bazı ülkeler model anlaşma metinlerini

resmî olarak yayınlamaktadır. Bkz.

Novel Features in Recent OECD Bilateral Invest-

ment Treaties,

s. 3, Tablo 6.1. T.C. Ekonomi Bakanlığı’ndan temin edilen metin Ni-

san 2011 tarihini taşımaktadır. Ayrıca bkz. Akpınar, H. A.:

Bilateral Investment Tre-

aties As A Tool to Improve Investment Climate

, Expert Training Program for the Ex-

perts of the IDB Members, Turkey’s Experience Sharing Program on Investment

Climate Reform, 13 Ekim 2011, çevrimiçi:

http://www.yoikk.gov.tr/dosya/up/

IDB/20-111013_BilateralTreaties_HasanAslanAkpinar.pdf (14.10.2012).