TBB Dergisi 107. Sayı

Vatansızlığın Azaltılmasına Dair BM Sözleşmesi (1961) Karşısında Türk Vatandaşlığı Kanunu

232

Türk vatandaşlığını muhafaza ederler” (m. 16/3). Türk vatandaşı ile

evlenen kişiler, evlenmeden önce herhangi bir uyrukluğa sahip değilse

ve Türk vatandaşı ile yaptığı evliliğin butlanına karar verilmişse, söz

konusu kişi vatansız kalabilir. Bu hükmün uygulanmasında “kişi va-

tansız kalmadıkça” şeklinde bir istisnaya yer verilmemiştir. Bu haliyle

Sözleşme’nin 5. maddesi ile TVK m. 16/3 birbiriyle uyumlu değildir.

2. Sözleşme’de Öngörülen Vatandaşlıkla İlişkinin

Kesilme Biçimleri

Sözleşme, vatandaşlıkla ilişkinin kesilme nedenleri konusunda,

Sözleşme’ye taraf devletlerin kullanabileceği ölçütler ve bunun sonun-

da ortaya çıkan vatansızlığın azaltılmasına ilişkin hükümler sevk et-

miştir. Sözleşme’ye göre “Sözleşme’ye taraf hiçbir devlet, hiç kimseyi

veya hiçbir kişi grubunu ırkî, etnik, dinî ya da siyasal sebeplerle vatan-

daşlığından mahrum edemez” (m. 9). Bu hükümde, sayılan sebeplerle

bireysel veya toplu şekilde vatandaşlıkla ilişkinin kesilmesi yasaklan-

mıştır. Sözleşme’nin bu hükmü, TVK’nun Türk vatandaşlığıyla ilişki-

nin kişinin iradesi dışında gerçekleşmesi halinde kullandığı ölçütlerle

(TVK m. 29 ve m. 31) uyumludur. TVK’nda belli bir etnik köken, dinî

inanış ya da siyasal sebeplerle Türk vatandaşlığından mahrum etmeye

yönelik bir hüküm bulunmamaktadır.

a) Sözleşme’de Vatandaşlıkla İlişkinin Kesilmesinde Genel

Kural: Kişinin Vatansız Kalmaması

Sözleşme’nin 8. maddesinin ilk fıkrası, bir sözleşmeci devletin bir

kimseyi vatansız duruma düşürecek biçimde vatandaşlıktan çıkara-

mayacağı hükmünü içermektedir. Sözleşme’nin 7. maddesinin 6. fıkra-

sında ise, “bu maddede belirtilen durumlar dışında, bu Sözleşme’nin

hükümleri ile açık olarak yasaklanmasa bile, hiç kimse bir Sözleşmeci

devletin vatandaşlığından, vatansız durumda kalma ile sonuçlanacak

biçimde çıkarılamaz”, denilmektedir. Sözleşme’nin bu hükümleriyle

vatansızlık sonucu doğuracak vatandaşlıkla ilişki kesilme biçimleri ya-

saklanmıştır.

Weis, s.1084; Goodwin-Gill, G.S.: “Convention on the Reduction of Statelessness,

Introductory Note”,

,(30.5.2013), s.5; Altuğ, s.215.