TBB Dergisi 107. Sayı

TBB Dergisi 2013 (107)

Umut YENİOCAK

Örneğin, standart sözleşme metninde yer alan ‘ticari faiz’ uygulanaca-

ğı hükmünün üzeri çizilerek yanına ‘yasal faiz’ uygulanacağının ya-

zılması ve bu ibarenin taraflarca paraflanması hâlinde, bu genel işlem

koşulunun müzakere edildiği ve alternatif bir bireysel anlaşmaya va-

rıldığı anlaşılabilecektir. Bu ihtimalde, elbette bireysel anlaşmaya ön-

celik verilecektir.

4- Değiştirme Yasağı

Genel işlem koşulu içeren hemen her sözleşmede, genel işlem ko-

şullarını kullanan taraf, koşulları tek taraflı olarak değiştirme yetkisini

elinde bulundurma eğilimindedir. Örneğin, gsm operatörü şirketler,

yaptıkları kampanyalara ilişkin değişiklik yapma yetkilerini hemen

her sözleşmede saklı tutarlar. Aynı şekilde, bankalar da kredi sözleş-

melerinde faiz oranlarını değiştirme haklarını saklı tutan hükümlere

yer verirler

Kanun Koyucu, sıkça uygulanan bu genel işlem koşulunu özel

olarak düzenlemeyi tercih etmiştir. BK m. 24’te, genel işlem koşulları-

nı düzenleyen tarafın, kendisine tek taraflı olarak, karşı taraf aleyhine

sözleşme hükümlerinde değişiklik yapma yetkisi tanıdığı hükümlerin

de yazılmamış sayılacağı hükme bağlanmıştır

. Böylece, yazılmamış

sayılma yaptırımının öngörüldüğü bir başka durum da bu madde

hükmünde yer almıştır.

“Bu maddenin bankalar açısından ifade ettiği önem, özellikle kredi sözleşmelerin-

deki faiz oranlarına ilişkin hükümlerdir. Banka kredi sözleşmeleri ile bu faiz oran-

larının, değişen iktisadi şartlar paralelinde -örneğin mevduat faizlerinin artırılma-

sı zorunluluğu nedeniyle- bankalarca tek taraflı olarak değiştirilebilmesi mevcut

kredi uygulamalarının önemli bir ögesini oluşturmaktadır. Bu imkanı ortadan

kaldırmaya yönelik bu madde hükmü, özellikle cari hesap usulüne tabi veya uzun

vadeli kredilerde, faiz oranlarının sabit kalması gibi banka uygulamaları açısın-

dan kabul edilemez bir sonuç doğuracaktır. Hatta bu konudaki imkansızlığın yeni

bir bankacılık sistemi krizine yol açabileceğinin düşünülmesi yanlış olmayacaktır.

Madde Tasarı’dan çıkarılmalı, Türk Medeni Kanunu’nun 2’nci maddesindeki bir

hakkın kötüye kullanılması kuralı burada da uygulanmalıdır.”, Türkiye Banka-

lar Birliği, (Çevrimiçi)

06.04.2013; Ticari kredi sözleşmelerinde aynı hükmün uygulanacak olmasının ti-

cari yaşamın gereklerine aykırı ve anlamsız olduğu yönünde bkz. Kuntalp, Tasarı

Değerlendirmesi, s. 30

Değiştirme yasağına, taksitle satışa ilişkin TKHK m. 6/A’da da yer verilmiştir.

Maddenin son fıkrası şu şekildedir: “

Sözleşme şartları tüketici aleyhine hiçbir şe-

kilde değiştirilemez.

” Buna karşılık,

5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları

Kanunu’nun “Sözleşme Değişiklikleri” başlıklı 25. maddesinde bankanın sözleşme-

de tek taraflı olarak yapacağı değişikliklerin usulü ve hükümleri düzenlenmiştir.