TBB Dergisi 107. Sayı

Borçlar Kanunu Hükümlerine Göre Genel İşlem Koşullarının Yargısal Denetimi

Daha önce verdiği kararlarda Yargıtay, özellikle tacirler arasında-

ki sözleşmelerde yer alan tek taraflı değiştirme yetkisi veren hükümler

bakımından basiretli tacir gibi davranma yükümlülüğünü ve objektif

iyi niyet kurallarını öne çıkarmaktaydı

. Bu yeni hüküm karşısında

Yargıtay’ın bu uygulamasının aynı şekilde devam edip edemeyeceği

tartışılacaktır

Yukarıda, 21. maddeye ilişkin açıklamalarımızda belirttiğimiz

gibi, bu hükmün de, her iki tarafı tacir olan sözleşmelerdeki uygula-

ması ile tüketici sözleşmelerindeki uygulaması arasında fark olacağı

“Dava, davalı banka tarafından faiz oranı yükseltilen kredi sözleşmesinin uyar-

lanması istemine ilişkindir. Mahkemece, 4077 sayılı yasa kapsamında değerlen-

dirilmesi gereken sözleşmeye ilişkin olarak aynı yasanın 10. maddesine göre ban-

kanın tüketici aleyhine tek taraflı olarak karar alamayacağı gerekçesiyle dava

kabul edilmiştir. Kullanılan kredi davacı şirkete ticari araç alımına ilişkin olup,

düzenlenen sözleşmede ticari nitelikli Genel Kredi Sözleşmesi olduğundan somut

olayda 4077 sayılı Kanun hükümleri uygulanamaz. Taraflar arasındaki Genel Kre-

di Sözleşmesi’nin 4. ve Ek Hükümlerinin Ek 2. maddesinin (6. paragraf) dava-

lı bankaya faiz oranlarını tek taraflı olarak artırma ve ödeme planını değiştirme

yetkisi verdiği, davacının tacir olduğu ve TK.nun 20. maddesine göre sözleşme

yaparken basiretli bir işadamı gibi hareket etmesi gerektiği, sözleşme koşullarını

serbest iradesiyle kabul ettiği, ülkede yaşanan ekonomik gelişmelerin ve kaynak

maliyeti artışının faiz oranları artışını zorunlu kıldığı, öngörülen artışın hak ve ne-

safet kurallarına göre fahiş sayılamayacağı ve sözleşmeye hakimin müdahalesini

gerektiren bir durum bulunmadığı ahde vefa prensibinin de bunu gerektirdiği gö-

zetilmeden mahkemece yetersiz rapora dayanılarak davanın reddi yerine kabulü-

ne karar verilmesi doğru görülmemiştir.”, Yargıtay 11. HD, 16.06.2003, 786/6435,

Kazancı; “… taraflar arasındaki sözleşmenin 4. maddesi uyarınca bankanın faiz

oranını tek taraflı olarak değiştirme yetkisinin bulunduğu, yapılan artırımın ob-

jektif iyiniyet kurallarına aykırı olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar ve-

rilmiştir.”, Yargıtay 11. HD, 04.03.2004, 2003/7541 – 2004/2107, Kazancı; “Dosya-

daki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere ve özellikle kredi

sözleşmesinin 3.maddesinde bankanın faiz oranlarını günün koşullarını dikkate

alarak dilediği zaman değiştirme yetkisine sahip bulunması ve sözleşmenin im-

zalandığı tarihteki bankanın cari faiz oranına göre kredi borcunu hesaplamak su-

retiyle taksitlendirmesinin sözleşmenin 7.maddesine uygun bulunmasına ve faiz

oranlarının günün koşulları dikkate alınarak değiştirme yetkisini sağlayan söz-

leşme hükmü serbest irade ile oluşturulduğundan BK.nun 19 ve 20.maddelerine

aykırılık teşkil etmediği gibi, davacının tek taraflı iradesine bırakılan bu yetkinin

makul ölçüler içinde ve günün ekonomik koşullarına uygun olarak kullanılmış

bulunmasına ve sözleşmenin 18.maddesi gereği kasko sigortası prim borcunu da-

valıdan talep edebilecek olmasına göre davalı Ali C.’ın aşağıdaki bendin kapsa-

mı dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.”, Yargıtay 19. HD,

25.01.2002, 2001/4675 – 2002/532, Kazancı

Bankaların kredi faizlerini tek taraflı olarak değiştirme hakkını ellerinde tutmala-

rının işin niteliğinden kaynaklanan bir zorunluluk olduğu yönünde bkz. Kuntalp,

Bankalar ve Genel İşlem Koşulları, s. 100 vd.