103 / 417
Kefalet Sözleşmesinin Uygulama Alanı
102
uygun sınırlama
(teleologische Reduktion
veya
Restriction)
, Alman huku-
kunda kabul görmüş, İsviçre hukukunda ise savunucuları olan bir yön-
temdir. Amaca uygun sınırlama, kanunun amacına göre geniş kapsam-
lı ve farklılaşmış düzenlemenin, amacına uygun kapsama indirgenmesi
ya da bu kapsamla sınırlandırılmasıdır. Amaca uygun sınırlama yönte-
miyle yorum yapılırken düzenlemeye ya sınırlayıcı bir norm eklenir ya
da var olan kapsamı ifade eden kelime en dar anlamı kabul edilir. Bu
da düzenlemeye istisnai bir durumun kabul edilmesiyle ya da uygula-
ma alanının sınırlandırılmasıyla yapılır. Görüldüğü gibi bu yöntemle
somut olaya uygulanması
“açıkça uygun görünen”
53
bir düzenlemenin
uygulanmaması söz konusudur. Bu yapılırken düzenlemenin amacı
(ratio legis)
esas alınmaktadır. Amaca uygun sınırlama aynı zamanda
hükmün eşit olmayana eşit uygulanmaması gerekliliğinden kaynak-
lanmaktadır
54
. Nitekim ileride değinileceği üzere Tük doktrininde bazı
yazarlarca, kefaletin şekline ilişkin hükümlerin, kişisel güvence veril-
mesine ilişkin kimi sözleşmelere uygulanmaması gerektiği ileri sürül-
müştür. Bu görüşler, kapsama giren sözleşmelerin amacı ve niteliği iti-
bariyle kefaletten farklı olduğu, uygulama alanının genişletilmesinin
sözleşme/şekil serbestisiyle bağdaşmadığı noktasında buluşmaktadır.
Kanunda belirtilen,
“gerçek kişilerce, kişisel güvence verilmesine iliş-
kin olarak başka ad altında yapılan diğer sözleşmeler”
şeklinde ifade edi-
len ölçüt yetersizdir ve sonuçları objektif iyiniyetli kişiler bakımından
öngörülebilir değildir. Sayma yoluna gitmek mümkün olduğu halde,
kanunda düzenlenen veya düzenlenmeyen kişisel güvence verilme-
sine ilişkin sözleşmelere yeni ehliyet ve şekil şartları getirilmesi ana
ilke olan sözleşme serbestisini sınırlamıştır Boşluğun yargı kararlarıy-
la “zaman içerisinde” doldurulması mümkündür. Mahkemeler, TBK
m. 603’ün uygulama alanı amaca uygun olarak sınırlanmalıdır. Amaca
uygun sınırlama “kanuna aykırı hukuk yaratma
(Rechtsfindung contra
legem)”
55
faaliyeti değildir. Amaca uygun sınırlama, kanunun sağladığı
şekil serbestisine güvenerek veya kanunun öngördüğü şekli şartlara
uyarak sözleşme yapanların, güven ilkesi gereğince sözleşmeden olan
beklentilerinin boşa çıkarılmaması için bir gerekliliktir.
53
Kırca, Çiğdem, s. 99.
54
Kırca, Çiğdem, s. 91, 98 vd.
55
Kırca, Çiğdem, s. 109.