246 / 417
TBB Dergisi 2013 (108)
Gülüm Bayraktaroğlu ÖZÇELİK
245
Dava açma süresi içinde veya yargı yoluna başvurulması hâlinde
yargılama sonuçlanıncaya kadar yabancının sınır dışı edilmeyeceğine
ilişkin güvence Kanunun aynı hükmünde düzenlenmiştir. Ancak ya-
bancının bu yönde rızasının bulunması durumunda, dava açma süre-
si içerisinde veya yargılama sırasında sınır dışı edilmesi mümkündür
(m. 53(3)). Bu çerçevede İYUK uyarınca Danıştay’da veya idarî mah-
kemelerde açılan davalar bakımından idarî işlemin yürütülmesinin
durdurulabilmesi için mutlaka bir talebe (m. 27(3)) ve mahkemenin
bu yöndeki kararına ihtiyaç bulunmasına rağmen, YUKK çerçevesinde
verilen sınır dışı kararlarına karşı açılan davalarda, m. 53’te yer alan
özel hüküm gereği, iptal davasına konu işlemler bakımından yürüt-
menin durdurulması talebinde bulunulmasına ve mahkemenin kara-
rına ihtiyaç yoktur.
AİHM,
Abdolkhani ve Karimnia v. Turkey
davasında AİHS’nin 13.
maddesinde yer alan “
etkili başvuru yolu kavramının … otomatik olarak
durdurucu etkisi olan bir başvuru yolunun varlığını gerektirdiği
”ni
113
vur-
gulamıştır. Mahkeme söz konusu davayı takip eden Türkiye aleyhine
açılmış diğer davalarda da, sınır dışı kararlarının iptali amacıyla ya-
pılan başvuruların söz konusu kararın uygulanmasını kendiliğinden
durdurmaması ve idare mahkemesinin mutlaka bu yönde verilmiş bir
kararının olması gerekliliği sebebiyle, Türkiye’de sınır dışı işlemleri
bakımından mevcut olan yargısal denetimin etkili bir başvuru yolu
olarak kabul edilemeyeceği gerekçesiyle Sözleşmenin 13. maddesi-
nin ihlâl edildiği sonucuna ulaşmıştır
114
. Bu anlamda YUKK’da dava
açma süresi içinde veya yargı yoluna başvurulması hâlinde yargıla-
ma sonuçlanıncaya kadar yabancının sınır dışı edilmeyeceğine ilişkin
hüküm, AİHM kararları çerçevesinde “
otomatik olarak durdurucu etkisi
olan bir başvuru yolu
” olarak kabul edilecek bir yeniliktir
115
.
Aynı hüküm uyarınca, mahkemenin vermiş olduğu karar kesin-
dir. Dolayısıyla, YUKK öncesi dönemde ilgilinin sahip olduğu temyiz
113
Bkz.
Abdolkhani ve Karimnia v. Turkey
, para. 108.
114
Abdolkhani ve Karimnia v. Turkey
, para. 116-117;
Dbouba v. Turkey
, para. 44;
Z.N.S.
v. Turkey,
para. 43
; Tehrani and Others v. Turkey,
para. 66. Ayrıca bkz. ERKEM, s.
4; ERGÜL, s. 233 vd. Mahkeme, 2000 yılında karara bağladığı
Jabari v. Turkey
da-
vasında da benzer bir ifadeyle etkili başvuru yolunun varlığından söz edebilmek
için ilgili bakımından söz konusu olan tedbirin uygulanmasının askıya alınması-
nın mümkün olmasını gerekli görmüştür (para.50).
115
YUKK’nın anılan hükmü ilgili olarak bkz. EKŞİ, Tasarı, s. 163.