285 / 417
Kültürel Hukuk: Geleneksel Kontrol Mekanizmaları
284
türün etki yaptığı sosyal ve kültürel çevreye bağlı olarak negatif(sosyal
normları yozlaştırarak) ve pozitif unsurlarıyla kişiyi etkileyebilecektir.
Diğer bir mana ile bireyin yer aldığı topluluk içerisindeki davranış öl-
çütlerinin/kalıplarının nasıl olacağı konusunda, kültürün baskın bir
yapı öngörmesi kişinin suça teşvik veya suçtan isnat noktasında önem-
li bir belirleyicilik sağlayacaktır.
III. Kültür, Suç ve Kontrol: Töre Suçları Örneği
Örgütlenme yapısının basit, yönetişim unsurlarının gelişmemiş
olduğu toplumlarda (özellikle klan kültürünün hakim olduğu ilkel
topluluklarda ve soydanlık ilişkisinin yoğun olarak yaşandığı kabile,
aşiret gibi örgütsel yapılanmalarda), yazılı olmayan normlar ve onun-
la ilişkili yaptırım uygulamaları suçu açıklamaya ve önlemeye yönelik
önemli araçlar olabilmektedir. Bu tür topluluklarda kişi ve topluluk
arasındaki ilişkilerin sürekliliği ve kalıcılığı, töre adı altında kavram-
sallaştırılan, büyük ölçüde kültürün şekillendirdiği sosyal ve kültürel
normlarla sağlanmaktadır.
Töre kavramı, daha çok geleneksel toplumlar olarak ifade edilen
kabile veya aşiret(akraba) örgütlenme yapısına sahip, dışa kapalı ve
küçük ölçekli toplumlarda görülür. Töre genel anlamda, belirli bir
grup ya da toplulukça benimsenen veya soyun ortak değerlerini ifade
eden ve nesiller arası sürdürülebilen ortak davranış kalıpları ve tutum
biçimidir
.
Bu bağlamda, töre kaynaklı şiddet suçlarını incelediğimizde
topluluğun veya grubun değerlerine göre şekillenen bir yapı ve bu ya-
pının ortaya koyduğu, doğruluğu veya yanlışlığı tartışılmayan kolek-
tif bir anlayış biçimi vardır. Bir grupça benimsenen ve yerleşmiş olan
gelenekler, görenekler, dini algılayışlar, soya dayalı inforrmel örgüt-
lenme biçimi, cinsiyetler arasındaki keskin rol ayrımı gibi sosyo-kül-
türel yaşamı düzenleyen ortak davranış ve tutumların uygulanması
töre olarak kabul edilebilir. Kabul noktasında toplumlararası anlam
ve önemi değişkenlik gösteren, sosyo-kültürel yapı içinde kimine göre
bir kanun kimine göre bir gelenek ya da ahlaki bir norm olarak kabul
gören yaklaşım şeklidir. Töre cinayetleri ise, bu ad altında yapılan ya
da sebep gösterilen şiddete dayalı suç türüdür. Bu tür cinayetleri iş-
leyen kişiler ekseriye, intikam alma ya da ailenin şerefini/namusunu
kurtarma duygusu ile hareket etmektedirler.