314 / 417
TBB Dergisi 2013 (108)
Hilmi ŞEKER
313
Kendini gerekçe hakkı üzerine konuşlandıran yargılama şeması,
fırsat bulduğu her yer ve aşamada, yargılamaya katılanlara, sevk, ida-
re edenlere ve hükmü denetleyenlere eylem, işlem ve kararlarını meş-
ru makul, hukuki ve doyurucu olanla temellendirilmeleri emreder.
Aktarma yargısının bu rol ve işlevini her halükarda ve beklenti-
lerle uyumlu olarak yerine getirdiğinden söz edilemez. Bu ödev, iş yo-
ğunluğu, organizasyon bozukluğu ve alt yapı noksanları gibi meşhur,
maruf ve kadim nedenlerin elbirliğiyle vücuda getirdiği sözde meşru-
iyete istinaden gerçekleştirildiğinden söz edilemez.
Gerekçe ödevi ve gerekçe denetimi çoğu kez “usul ve yasaya uy-
gun hükmün onanmasına, yerinde bulunmayan temyiz nedenlerinin
reddine, daire kararına direnmenin anılan nedenlerle bozulmasına”
gibi şablon argümanlarla özdeşleşir. Böylece gözünü aktarma yargısı-
na diken, genel kuruldan gerekçe bekleyen, nefesini tutarak yukarıdan
esba-ı mucibe bekleyen yurttaşın bu beklentisi karşılanmaz, muradı
çoğu kez gözünde kalır.
Böylelikle gerekçe denetimi, disiplini arzulanan düzeyi, derinliği,
genelliği, öznelliği ve kerteyi yakalayamaz. Varlık sebebine duyarsız
kalan derece mahkemeleri, yarattığı defolu örneklerle öncüllerine ge-
rekçe konusundaki ilgisizliğini, kusurları görmezden tutumunu, gerek-
çeyi hafife alan direncini, umursamazlığını ihraç eder, aşılar, sapmaları
kusurlu gerekçe denetim ve metinleri aracılığıyla kutsamış olurlar.
Bu rahatlık denetleyen ve denetleneni ortak bir paydada buluştu-
rurken, şımaran gerekçe kusurları henüz emeklemekte olan gerekçe
kültüründe kapatılması güç gedikler açar. Herkesin içinde olduğu bir
kusurlar ortaklığı oluşturularak, sorumluluk yaygınlaştırılarak hiçleş-
tirilir. İbralaşmayı soğuk karşılayan, hikmetin sual olunmaz bu yargı,
yargılama kültürü kültleşmekten aldığı güç ve ivmeyle, yeni sapmala-
ra doğru yol almakta beis görmez.
4. Ölçütsüz Kalmak, Ölçüsüz Eylemek/Rol ve İşlev tanımındaki
Tutarsızlık:
Yargı deneyimlerinin ima tembelliği, kuramın pratikten bekledik-
lerini karşılıksız bırakır. Uzun soluklu araştırma ve toplanan yüzlerce
deneyimin kullandığı dil ve dile getirdiği meram, birikimin kuram ya-
ratacak düzeye erişmediğini gösterir.