309 / 417
İbralaşmayı Yoksayan Etik İlişki/Yozlaşan Gerekçe
308
ve verimli olarak kullanılmasını, adalete olabildiğince erken, kestirme,
isabetli olarak ulaşılmasını hedefler.
Hak, Kıta Avrupa’sı doğumlu olup, özü itibariyle bilgilenme,
açıklama, dikkate alma, değerlendirme, gerekçeli karar alma ve sürp-
riz karar verme yasağından oluşur. Yargılamayı etik bir ilişki olarak
algılayan bu ilke, yanlarla münasebete giren yargıca ilişkinin üzerinde
yürüyeceği ayakları belirleyerek, yargıç ve yanları bu ilişkinin değer,
ölçüt ve önceliklerine karşı hassas olmaya çağırır.
Hukuki dinlenilme hakkı gerekçeye ve bilgilenmeye karşı oldukça
duyarlıdır. Bireyin hakkında olup bitenlerle ilgili olarak yeterince bil-
gilendirilmeden yargılanamayacağını düşünerek, duruşmayı diyalo-
ga dönüştürür. Böylelikle yarışmanın, tartışarak ilerlemenin nesnenin
bilgisine sahip olmaksızın mümkün olmayacağını benimser. Sevk ve
idareye yetki ve değerlendirmesini temellendirerek bireye malumat
olarak tevdiini buyurur.
Genel olarak bilgilendirmeye müptela bu kurum, bununla yetin-
mez. Bir kaç adım ötede yargıca dönerek, yargı kararlarının muhakkak
surette gerekçeli olmasını dili döndüğünce anlatmaya çalışır. Böylelik-
le her türlü yargı kararının malum etki ve sonuçlarını doğurabilme-
sini, onların meşru, makul, doyurucu temellere yaslanması koşuluna
endeksler. Bunlarsız bir hükmün etkin, verimli dolayısıyla saygın ol-
mayacağını muhatabına anlatmaya çalışır.
Bunu yargılananların ikna edilmesi, toplum ve kamunun inandı-
rılması için zorunlu bir yükümlülük olarak telakki eder.
3. Yargının Demokratikleşmesi/Çoğulcu Yargı:
Yargılama özü itibarıyla çoğulcudur. Kadimden beri yargıçlar,
yargılananlar çoğulcu ve demokratik bir tabandan beslenmiş, hüküm
olabildiğince geniş bir alanda çok kişiyi etkisine alabilmesi için tabanı-
nı olabildiğince genişletmiştir.
Genişlemek ve derinleşmek; yeknesaklıktan, darlık, merkeziyetçi-
lik ve teklikten neşet eden gerekçe sorunlarının aşılmasını kolaylaş-
tırır. Gerekçeye aradığı kimi özellikleri buldurur. Kabul edilebilirlik
standartlarını keşf etmesini sağlayarak kendisini aşmasını, ihtiyacı
olan soluğu almasını sağlar.