279 / 485
Eşin Rızası
278
1. Eşin Rızasının Arandığı Haller
TBK’nun 584/1. maddesinin açık hükmü karşısında eşin rızasının
aranmasının önkoşulu, kefalet sözleşmesini kefil sıfatıyla akdedecek
olan kişinin, sözleşmenin kurulduğu sırada evli olmasıdır. Kefil olma
iradesine sahip olan eşin cinsiyetinin norm açısından bir önemi yok-
tur; yasa koyucu karı koca arasında bir ayrım gözetmemiştir. Bekarken
kefil olan kişinin evlenmesi durumunda, eşinin rızası aranmayacağı
gibi; evliyken eşinin rızasını almadan kefil olan kişinin sözleşmesi, bo-
şanmayla (ayrılık kararıyla veya ayrı yaşamaya başlama ile) sağalma-
yacaktır. Yasa koyucu eşin rızasını düzenlerken, kefalet türleri arasın-
da da ayrım gözetmemiştir.
Eşin rızası, doğal olarak, kefilin kendi ad ve hesabına akdettiği ke-
falet sözleşmeleri için aranacaktır. Kişinin doğrudan temsilci veya tü-
zel kişinin organı sıfatıyla hareket ederek imzaladığı kefalet sözleşme-
leri için, eşinin rızasını almasına gerek yoktur.
83
Çünkü bu durumlarda
eş bizzat kefil sıfatını üstlenmemekte, temsil ilişkisi veya organ vasfı
sonucunda işlemin hukuki sonuçları, temsil olunan kişi ya da tüzel
kişi üzerinde doğmaktadır.
84
Kefalet sözleşmesinde eşin rızasının arandığı hallerin, eşlerin be-
nimsemiş oldukları mal rejimiyle herhangi bir ilgisi yoktur. Eşler ister
yasal mal rejimini ister başka birini (hatta mal ayrılığını) benimsemiş
olsunlar, 584. maddenin kapsamındadırlar. Maddenin öngördüğü ilk
iki istisna ilk fıkrada “
mahkemece verilmiş bir ayrılık kararı olmadıkça veya
yasal olarak ayrı yaşama hakkı doğmadıkça”
ifadesiyle kaleme alınmıştır.
siciline kayıtlı bir işletmenin sahibi; bir kolektif ortaklığın ortağı, bir komandit ortaklı-
ğın sınırsız sorumlu ortağı; bir anonim ortaklığın yöneticisi veya müdürü, bir sermayesi
paylara bölünmüş komandit ortaklığın müdürü veya bir limited ortaklığın yönetici ortağı
tarafından işletmeyle ilgili olarak verilmişse, eşin rızası aranmaz.”
Ayrıca TBK’nun 584.
maddesinin mehazı olan İsviçre Borçlar Kanunu’nun 484. maddesinin, 01.12.2005
tarihinde yürürlükten kaldırılan ikinci fıkrasında da benzer bir düzenlemeye yer
verilmiştir:
“Kefalet, ticaret siciline kayıtlı bir kişi tarafından, bireysel bir işletmenin sa-
hibi; bir kollektif ortaklığın ortağı, bir komandit ortaklığın sınırsız sorumlu (komandite)
ortağı; bir anonim ortaklığın yöneticisi veya müdürü; bir sermayesi paylara bölünmüş ko-
mandit ortaklığın müdürü veya bir limited ortaklığın yönetici ortağı sıfatıyla verilmişse bu
rıza aranmaz.”
Çeviri ve ayrıntılı bilgi için bkz. Koç, N.:
“İsviçre Borçlar Kanunu’nun
Kefalet Sözleşmesine İlişkin Hükümleri”
, Prof. Dr. Mahmut Tevfik Birsel’e Armağan,
İzmir 2001, s. 267-268; Kırca, İ., s. 448 vd.
83
Gümüş, M. A.: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C. 2, İstanbul 2012, s. 306; Özen,
F., s. 175; Kırca, İ., s. 439.
84
Kırca, İ., s. 439.