467 / 485
Soruşturmanın Gizliliği ve Müdafinin Dosyayı İnceleme Yetkisi
466
GİRİŞ
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 157. maddesinde kabul edilmiş
olan soruşturma evresinin gizliliği adaletin belli bir düzen içinde te-
celli etmesi adına hem savunmaya hem de iddia makamına çok önem-
li kazanımlar sağlamaktadır. Şüphelinin masumiyet karinesi altında
çeşitli ithamlar altında bırakılmaması ve soruşturma devam ederken
kamunun eksik bilgilerle bir kanıya ulaşmaması bu yolla sağlanır. Ki-
şinin Anayasa’nın 38. maddesinde yer alan masumiyet karinesinden
doğrudan faydalanması soruşturmanın gizliliği sayesinde sağlanır.
Soruşturma işlemlerinin sonuçları kamudan saklı devam etmesi iddia
makamına da kendi görevi doğrultusunda önemli bir hareket alanı ka-
zandırılmaktadır. Soruşturma iki yönlü bir araştırmayı gerektirmekte-
dir. Bunlar suçu işlediği düşünülen kişilerin saptanması ile bu kişilerin
fiillerine ilişkin delillerin ortaya çıkarılmasıdır. İddia makamı olarak
Cumhuriyet Savcısı, soruşturmanın amacına ulaşması için bu gizliliğe
ihtiyaç duymaktadır.
Savunma makamını karşısına alan Cumhuriyet Savcısının hazır-
lamaya devam ettiği dosyanın incelenmesini belirli koşullar altında
engelleyebilmesi mümkündür. Buna karşın özellikle müdafinin or-
tada bulunan suç isnadından, iddia makamının yaptığı çeşitli işlem-
lerden ve bunların sonuçlarından haberdar olması da en doğal hak-
kıdır. Soruşturmanın gizliliği ile savunma hakkı bir anlamda karşı
karşıya gelebilmektedir. Bu bağlamda yasakoyucu, Ceza Muhakemesi
Kanunu’nun 153. maddesinde, müdafinin savunma görevini gerektiği
gibi icra edebilmesi açısından, “müdafinin dosyayı inceleme yetkisini”
öngörmüş bulunmaktadır. Gerçekten de kural olarak soruşturmanın
gizliliği esastır. Ancak savunma görevini yerine getirirken müdafinin
şüpheli hakkındaki suçlamaya konu olan leh ve aleyhteki tüm delille-
ri bilmesi gerekmektedir. Soruşturma evresinde kovuşturma evresine
nazaran sözlülük ve aleniyet ilkesi değil, yazılılık ve gizlilik ilkesi ha-
kimdir. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 153. maddesi sonuçta savun-
ma makamına bu yolda engelleri aşması ve soruşturmadaki rolünü
oynaması için en efektif imkanı tanımaktadır. Aslında CMK 157’den
ortaya çıkan prensiplere karşı CMK 153 müdafinin soruşturma safha-
sında en önemli savunma kaynağını oluşturmaktadır.
CMK 153 ise kendi içinde bu savunma kaynağına kısıtlamalar ön-