206 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Oytun CANYAŞ
205
Bu konudaki görüş farklılıkları son olasılık üzerinde yoğunlaş-
maktadır. Önceki normun özel, sonraki kanunun genel norm olduğu
bu olasılıkta öğreti ikiye ayrılmaktadır. Birinci görüş, bu olasılıkta da
kural olarak özel normun uygulanması gerektiğini ifade etmekle bir-
likte; somut olaya daha yakın, daha adil, hakların kullanımını sınırla-
mayan, yasa koyucunun amacına, tarafların menfaatlerine, hukukun
genel ilkelerine uygun normun –özel ya da genel niteliğine bakılmak-
sızın- seçilerek çatışmanın sonlandırılması gerektiğini ileri sürmekte-
dir.
95
Bu görüş özellikle sonraki tarihli genel yasanın bir kodifikasyon
hareketinin parçası olduğu durumlarda, lex specialis ilkesini bertaraf
edeceğini belirtmektedir.
96
Bu görüşü savunanlara göre bu olasılıkta
önceki tarihli özel kanunun sonraki tarihli genel kanun tarafından ilga
edildiği noktasında bir karine bulunmaktadır.
97
Bu konuda ikinci bir
yaklaşım, sonraki normun genel, öncekinin özel norm olduğu durum-
ların tamamında -lex specialis ilkesi gereği- önceki tarihli özel normun
uygulanması gerektiği yönündedir.
98
Kanaatimizce bu görüşlerden ikincisi kabul edilmelidir. Şöyle ki;
bir kere çözüm yolu eğer adil, hakların kullanımını sınırlamayan, yasa
koyucunun amacına, tarafların menfaatlerine, hukukun genel ilkele-
rine uygun gibi ölçütlere bağlanıyorsa çatışmanın, lex posterior veya
lex specialis ilkelerine göre çözümlendiği söylenemez. Zira bu ölçütler,
ölçme ve dengeleme ölçütü
99
gibi değer yargısı temelli başka yöntem-
ler tarafından esas alınabilir. Diğer bir anlatımla, norm çatışmalarını
lex posterior ve lex specialis ilkeleri gibi biçimsel yöntemlerle çözmeyi
tartışmalı olduğunu, sorunu çözmenin en kesin yönteminin yasa koyucunun açık
düzenlemesi olacağını belirtmektedir .(Keyman, s.56).
95
Işıktaç/Metin, s.261;Vecdi Aral, Hukuk ve Hukuk Bilimi Üzerine, İstanbul, Filiz
Kitabevi, 2001,s.169; Sözer, s.60
96
Işıktaç/Metin, s.261
97
Işıktaç/Metin, s.261. Tartışılan olasılıkta lex specialis ilkesinin kural olarak uy-
gulanacağını belirten ROSS’un gösterdiği istisnanın da benzer bir yaklaşımı ser-
gilediği söylenebilir. Önceki tarihli genel norm yürürlüğe girdikten sonra, anılan
normda pek çok değişiklik yapan istisnai normun yürürlüğe sokulması varsayımı
altında ROSS; belirtilen genel norm, istisnaların durumuna ilişkin hüküm içerme-
yen yeni bir genel normla değiştirilirse lex specialis ilkesinin uygulanamayacağını
ileri sürmektedir. Bu durumda uygulanacak norm, diğer veri ve değerlendirmele-
re göre saptanmalıdır(Ross, s.131-132). Ross’un kendi sınıflandırmasında lex pos-
terior ve lex specialis ilkelerinin uygulanması için bkz. Ross, s.131-132.
98
Gözler, s.350
99
Ölçme ve dengeleme ölçütü hakkında bkz. Peczenik, s.61 vd.