TBB Dergisi 110. Sayı

Bireysel Başvuruya Konu Edilebilecek Haklar

410

sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde yetkili merciin verdiği emirlerin

uygulanması sırasında silah kullanılmasına kanunun izin verdiği zo-

runlu durumlarda meydana gelen öldürme fiillerinin, yaşama hakkını

ihlal etmediği düzenlenmiştir.

Yaşama hakkını düzenleyen metinlerde kullanılan “

herkes

” tabiri

ile bu hakkın insana mahsus olduğu, hayvanların yararlanamayacağı

anlaşılmaktadır. İnsanın doğumla mı? Hayata başladığı

, cenin iken

yaşama hakkına sahibi olup olamayacağı, kürtajın ceninin yaşam hak-

kını ihlal edip etmediği konularında Avrupa’da ortak bir kabul olma-

dığından, AİHM bu konuyu, ulusal makamların cevabını vereceği bir

sorun olarak görmektedir.

Yaşama hakkının korunması, evrensel belgeleri kabul eden devlet-

ler açısından bir yükümlülüktür. Bu yükümlülük hem negatif yüküm-

lülük yani müdahale etmeme, ihlal etmeme, yani devletin bizzat ölü-

me neden olmaması, hem de pozitif yükümlülüktür. İnsan haklarını

koruyarak özellikle yaşamı riskte olanlar için bu riski devletin bertaraf

etmesine yönelik uygun önlemleri alma yükümlülüğüdür.

Yaşam hakkının ihlali iddiasını somutlaştırmak amacıyla bireysel

başvuruya konu yapılan olaylardan bazılarını sayabiliriz; güvenlik gö-

revlilerince yürütülen operasyonlar sırasında planlama eksikliğinden

veya tedbirini yeterince alınamaması veya orantısız eylem nedeniy-

le oluşan ölüm vakıaları,

özgürlüğünden mahrum bırakılan kişile-

rin devletin kontrolü altında iken ölmesi yani kişi diğer mahpusların

saldırısı nedeniyle ölmüş olsa bile yine devletin pozitif yükümlülüğü

söz konusu olacaktır. Özelikle göz altında iken ölüm vuku bulmuşsa,

keşif, yer gösterme gibi adli delillerin toplanmasında, yani devletin

Yargıtay; “kimse” sıfatının çocuğun sağ olarak tamamıyla doğduğu anda kaza-

nılabileceğinden bebeğin doğum sırasında ana karnından tam olarak doğma-

dan ölmesi sebebiyle “kimse” sayılamayacağına karar vermiştir. 9. Ceza Dairesi

2008/16443 E.N , 2008/14064 K.N., Karar Tarihi:24.12.2008,

http://www.karara

ra.com/yargitay/9cd/k2004.htm (Erişim Tarihi:03.08.12

Bkz. AİHM’nin VO. Fransa;Başvuru No: 53924/00, 8.7.2004 tarihli karar,

A. , B.

Ve C. İrlanda

; Başvuru No:25579/0516 Eylül 2010 tarihli karar,

Tysiac v. Polonya;

Başvuru No:5410/03 20 Mart 2007 tarihli karar,

www.echr.coe.int

Gül / Türkiye, 14 Aralık 2000 tarihli karar, Başvuru no.22676/93,

www.echr.coe

int, 27.4.2013.

Salman / Türkiye, 27 Haziran 2000 tarihli karar, Başvuru no.21986/93, parag-

raf.99,

www.echr.coe.int,

27.4.2013