TBB Dergisi 110. Sayı

415 / 441

Bireysel Başvuruya Konu Edilebilecek Haklar 414
derebeyine zorunlu yaptığı ücretsiz hizmet, olarak tanımlanmıştır.30
Zorunlu çalıştırma ile angarya terimleri hukuken eş anlamlı değildir.
Zorunlu çalışma kavramı angaryadan daha geniş ve kapsayıcıdır.
Anayasa Mahkemesinin bir kararında “angarya ” kavramını şöyle
tanımlamıştır: “Angarya” mükellef olmadığı halde vatandaşa zorla iradesi
harici bir iş yaptırılması demek” tir.31 Bu niteliği ile angarya kavramı, üc-
reti ödenen mecburi çalıştırma kavramından tamamıyla ayrılmaktadır.
Zorla çalıştırma ve angaryada çalışma mecburiyetinin olması ortaktır
ancak zorla çalıştırmada karşılıklı angaryada ise karşılıksız olması, iki
kavram arasında ayırıcı noktadır.
Zorunlu çalıştırma ve angaryanın geleneksel uygulamaları yanın-
da günümüzdeki uygulamaları de bütün insan hakları belgelerinde ve
özellikle Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) sözleşmelerinde32 zorunlu
çalışma sayılmış ve yasaklanmıştır.
4- Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı; Anayasa’nın 19. madde-
sinde “kişi hürriyeti ve güvenliği” başlığı altında bu hak düzenlenmiştir.
Kişi özgürlüğü fiziki olarak hareket edebilme, beden olarak gidip gel-
me, yer değiştirme özgürlüğüdür. Kanun koyucu kamu gücü kulla-
nılarak kişi özgürlüğüne hangi durumlarda müdahale edileceğini ay-
rıntılı düzenleyerek, bu hakka verdiği önemi göstermektedir. Anılan
madde, kişi özgürlüğü ve güvenliğinin korunması ilkesi ile birlikte kişi
özgürlüğü ve güvenliğini korumak için alınan önlemleri içermektedir.
Kişinin özgürlüğünün korunması iki sebeple önem arz eder. Birin-
ci sebep, kişinin temel haklarını kullanabilmesi özgür olmasına bağlı-
dır. Örneğin mülkiyet hakkı, eğitim ve öğrenim hakkı, seçme seçilme
hakkı gibi haklar kişi özgür olduğunda gelişip, yaygınlaşabilmektedir.
İkinci sebep, kişi özgür olmadığında yani ceza veya tutuk evlerinde
yaşayabileceği tehlikelerdir.
Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkının AHİS’in 5. maddesindeki
şekliyle 33 ayrıntılı düzenlenmesinin nedeni, kişilerin keyfi olarak ya-
30 Kelimenin daha geniş anlamı için; bkz.
31 6.3.1964 tarihli 1963/358 Esas, 1964/17 Karar sayılı karara .
gov.tr/, kararlar bilgi bankasından ulaşılabilinir.
32 Sözleşme metinleri için bkz.
eurpro/ankara/about/sozlesmeler.htm
33 Bkz.AİHS:’nin 5. maddesinin metnine,