418 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Melek ACU
417
Bireysel başvurularda adil yargılanma hakkı irdelenirken, örneğin
bu dava ceza yargılaması ise başvurucunun küçük olup olmadığı, yar-
gılanılan suçun niteliği, örgütlü suç veya kompleks suç olup olmadığı,
sanıkların sayısı, bir arada değerlendirilerek başvurucunun hakkının
ihlal edilip edilmediğinin belirleneceği düşünülmektedir.
6-
Suç ve Cezaların Kanuniliği
; Anayasa’nın 15/2. maddesin-
de masumiyet ilkesi düzenlenmiştir. Hakkında suç iddiası bulu-
nan kişinin, adil bir yargılanma sonucunda suçluluğu mahkemenin
mahkûmiyet kararı ile saptanıncaya kadar, masum sayılacağı öngö-
rülmektedir.
Doğal afetler ve savaş hukukuna uygun fiiller nedeniyle oluşan
ölümler dışında hiçbir kimsenin yaşama hakkına, maddi manevi bü-
tünlüğüne müdahale edilemeyeceği, düzenlenmiştir. Suç ve cezala-
rın geçmişe yürütülemeyeceği ilkesi ya da ceza kanunlarının geçmişe
uygulanmaması kuralı, suç ve cezanın kanuniliği ilkesi ile bağlantılı
bir kuraldır. Bir fiilin suç olarak kabul edilmesi ve cezalandırılabil-
mesi için, söz konusu fiilin ve o fiil için verilecek cezanın açıkça ka-
nunda gösterilmesinin yanında, bu kanunun fiilin işlenmesinden önce
yürürlükte olması aranmaktadır. Lehe olan kanunun geçmişe uygu-
lanması ilkesi ceza kanunlarının geçmişe uygulanması yasağının bir
istisnasıdır. Bu istisna Anayasa’nın 38. maddesinin birinci fıkrasının
2. cümlesinde “
kimseye suçu işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş
cezadan daha ağır bir ceza verilemez
” şeklinde zımnen düzenlenmiştir.
Anayasa’nın bu maddesi açıkça sonradan yürürlüğe giren ve sanığın
lehine olan kanunun uygulanması gerektiğini düzenlememektedir.
Bununla beraber bu durumu da yasaklamamaktadır.
39
Böylelikle 5237
sayılı Türk Ceza Kanunu’nun, 7. maddesinde suçun işlendiği zaman-
da yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanun ara-
sında sonuçları farklı ise sanığın lehine olan kanunun uygulanıp infaz
edileceği düzenlenmiştir.
AİHS’in 7. maddesinde suç ve cezaların kanuniliği ilkesi öngörü-
lerek keyfi yargılama yapılmasını, haksız mahkûm etmelerin ve ceza-
landırmaların önlenmesi amaçlanmaktadır. Kanunilik ilkesi kapsamı-
39
Beytullah, Özer, “1982 Anayasası’nda suç ve cezalara ilişkin esaslar”, Yayınlan-
mamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bölümler Enstitüsü, Kamu
Hukuku Anabilim Dalı, Anayasa Hukuku Bölümü, Ankara, 2008, s.42.