422 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Melek ACU
421
İfade özgürlüğü, özel hayata ve aile hayatına saygı, toplantı ve dernek
özgürlüğü, vs.
Anılan maddenin ikinci fıkrası, din ve inancı açıklama özgürlüğü-
nün bazı sebeplerle sınırlandırılmasını izin vermektedir: Kamu güven-
liği, kamu düzeni, genel sağlık veya ahlak ya da başkalarının hak ve
özgürlüklerinin korunmasıdır.
9- Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti:
Düşünceyi ifade
hürriyeti, kişinin bilgiyi, fikri, haberi ulaşma, alma, araştırma, öğ-
renme, özgürlüğünü sahip olması ile başlayarak, kendi düşüncesini
oluşturup, geliştirebilmesi ile devam eden süreçtir. Birey sahip olduğu
düşünce nedeniyle dışlanma, horlanma veya tehdit görme kaygısını
yaşamamalıdır. İfade özgürlüğünün kullanılmasında bilginin doğru
olup olmadığı, içeriği önemli değildir. Açıklanan her türlü fikir ne-
rede ve nasıl açıklanmış olursa olsun bu hürriyetin, koruma alanına
girmektedir.
49
İnancını ve düşüncelerini açıklamaya zorlanmaması gü-
vencesinin sağlanması, hedeflenmiştir.
Bir sonraki aşama fikirlerini her türlü, salt söz ve yazı ile değil, sem-
bolle, sanatla dış dünyaya açıklama ve yayma hürriyetidir. Anayasa ko-
yucu bu özgürlüğü, genel olarak Anayasa’nın 26. maddesinde “
düşünce-
yi açıklama ve yayma hürriyeti
” başlığı altında tanımlamıştır. Anayasa’da
düzenlenen bilim ve sanat hürriyeti, basın ve yayınla ilgili düzenleme-
ler, radyo ve televizyon yayıncılığına ilişkin düzenlemeler, düşünceyi
açıklama ve yayma hürriyetinin farklı boyutlardaki görünümleridir.
Sözleşme’nin 10. maddesinin ilk fıkrasında “
herkes ifade özgürlüğü
hakkına sahiptir
.” denilmektedir. Bu özgürlük demokratik toplumun ol-
mazsa olmaz koşuludur. Herkes kavramının içinde tüzel kişiler, insan
toplulukları, devlet dışı her türlü teşekkül girmektedir.
50
AİHM. bu
özgürlüğü oldukça geniş yorumlamaktadır. Yazılı basın, radyo, TV.,
sinema gibi ifade araçları bu madde kapsamındadır. İfadenin politik,
ticari, sanatsal görünümleri de bu alana dahildir. Örneğin AİHM, dü-
şüncenin yayılma araçlarına yapılacak kısıtlamayı da, dolaylı olarak
düşünceyi ifade hürriyetine müdahale kabul etmektedir.
51
49
Bedri, Eryılmaz, “Avrupa İnsan Haklarına Göre İfade Özgürlüğü ve Türk Huku-
ku, İfade Özgürlüğü ve Türkiye “,
Ankara Barosu Dergisi,
Yıl: 58, S:2001/1, s. 253.
50
Gölcüklü/Gözübüyük, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Turhan
Kitapevi, Ankara 1998, s. 318.
51
Bkz. AİHM’nin Öztürk. Türkiye; 28.9.1999 tarihli kararın Türkçe çevirisi için Yargı
Mevzuatı Bülteni, 20.9.2000, S. 122, s.25.