98 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Mehmet AKÇAAL
97
2- Satıcının Zapttan Sorumluluk Borcu
Ön ödemeli taksitle satış sözleşmesinde satıcının zapttan sorumlu-
luk borcu özel olarak düzenlenmemiştir. Ancak, Borçlar Kanununun
214 üncü ve devamındaki hükümlerde zapttan sorumluluk borcu taşı-
nır satışı bakımından öngörülmektedir. Ön ödemeli taksitle satış söz-
leşmesi, sistematik olarak bir satış sözleşmesi ve konusu da taşınır bir
mal olduğu için, söz konusu hükümlerin, bu sözleşme türü hakkında
da uygulanması mümkündür.
Satıcının zapttan sorumluluğundan söz edilebilmesi için;
- Her şeyden önce, satılan, alıcıya geçerli bir satış sözleşmesine dayanıla-
rak teslim edilmiş olmalıdır.
- Zaptı sağlayacak üstün bir hak, satış sözleşmesinin kurulduğu sırada
mevcut olmalıdır (BK. m. 214/I).
Borçlar Kanununun 214 üncü maddesinin gerekçesine göre, söz
konusu üstün hak, mülkiyet hakkı, sınırlı aynî hak ya da şerh verilmiş
bir kişisel hak olabilir.
- Alıcı, satılanın elinden alınma tehlikesini sözleşmenin kurulduğu sıra-
da bilmemelidir.
Alıcı, zapt tehlikesini sözleşmenin kurulduğu anda biliyor idiyse
satıcı, ayrıca üstlenmiş olmadıkça bundan dolayı sorumlu olmaz (BK.
m. 214/II).
- Satılan, üçüncü kişi tarafından alıcının elinden alınmalıdır.
Borçlar Kanununun 214 üncü maddesinin gerekçesine göre, söz
konusu bu maddedeki
“elinden alınırsa”
şeklindeki ibareden anlaşılma-
sı gereken, üçüncü kişinin alıcıya karşı zapt girişiminde bulunmasıdır.
- Nihayet, alıcı, satıcıya zaptın varlığını kabul ettirmelidir (BK. m. 215,
216).
Alıcının sahip olduğu haklar ise, satılanın tam ve kısmî zaptı bakı-
mından farklı şekilde düzenlenmiştir. Tam zapt hâlinde alıcının hakla-
rı, Borçlar Kanununun 217 nci maddesinde düzenlenmiştir. Söz konu-
su maddenin dört bentten oluşan birinci fıkrasında, alıcının tam zapt
hâlinde, satıcıdan isteyebileceği doğrudan zararlar sayılmıştır. Alıcı,