132 / 533
TBB Dergisi 2014 (111)
Mustafa T. YÜCEL
131
Mantıksal hukuk bilimi, hukuk materyalini hazmetmemize yar-
dımcı olabilirse de, hazım öncesi yiyeceğin alınması gerektiği bilinme-
lidir. Sistemde aktör olacak kişilerin doğru ve yanlışa ilişkin duygula-
rı, mantıki ve bilimsel olarak islah edilmelidir. Bu doğrultuda eğitilmiş
insanın sezgi parıltısında görebileceği şeyi, cahil insanın algılaması ya
mümkün olmayacak veya çok uzun bir uğraşı gerektirecektir. Hâkimin
mantıksal bir robot oluşu fikrine sıcak bakmayanlar, kaçınılmaz bir
biçimde tarafgirlik veya önyargının abartılması gibi karşıt bir hataya
düşeceklerdir. Pedagojik amaçla yinelersek, tüm bireylerin dava ön-
cesi önyargılı olduğu düşüncesinden hareket eden hâkimin tarafsızlık
konusunda bilinçli çaba gösterebilme olasılığı, bir diğerinin kürsüye
çıkmakla kendini hemen hatasız mantıki bir hakikat organı yapması
inancından fazla olacaktır.
Özetle, bağımsız ve tarafsız bir yargının varlığı için dıştan gelebi-
lecek uygun olmayan etkilerin yokluğu yanında hâkimlerin zihniyet
kalıpları da önemsenmelidir. Kendilerini hükümetin(devletin)değil,
hukuk ve adaletin sadık hizmetkarları olarak gören hâkim ve savcı-
lar, bağımsızlık ve taraf- sızlık standartlarını yukarı çekebilirler. Kuş-
kusuz, objektif ve gerçekten bağımsız hâkimler için temel çalışmaya
hukuk fakültesi sıralarında başlanmalı; mezunlar hukuksal metinleri
ve yüksek mahkeme içtihatlarını eleştirmeden ezberleyenler olmak
(
içtihat fetişistleri
) yerine eleştirel bir hukuk bilince sahip kişiler olmak
için çaba göstermelidirler. Ancak bu şekilde, sektörde
mesleki eleştiri
kültürü
gelişme gösterebilir. Bu anlayış, sorgulamayan sadık bürokrat
yerine, özgür beyinli hukukçudan yarar- lanmak bakımından mesle-
ğe alınma ve terfi gibi ilgili standartların formüle edilmesinde de göz
önüne alınmalıdır.
1111
Her birey için bağımsız, güvenceli ve tarafsız bir
yargı önünde hak aramak ve yargılanmak bir hak olduğu gibi bu orta-
mı sağlamak ta devlet için bir “ödev”dir.
Çıkarım olarak, genelde, objektiflik/tarafsızlıktan yoksun bir yar-
gılama süreci algısal olarak güvenilmez olduğu gibi ekseriya huku-
kun
de jure
ve
de facto
eşleşmesinden sapmayı da beslemektedir. Bu
sapma çok aşırı olduğunda hukuk sisteminin varlığı için ölümcül bir
11
“Yüksek mahkemelerin hâkim ve savcılara dosyaları üzerinden not verme usulü
kaldırılarak hâkimlerin ve mahkemelerin daha özgün ve yenilikçi karar vermesi
sağlanmıştır.” Bkz. Adalet Bakanlığı, Yargıda Reform (Kasım 2012) s.10. Araştırma
bazlı olmayan bu tür kategorik önermelerden kaçınılmalıdır(Yazarın notudur).