185 / 533
Türk Hukuk Sisteminde Kabul Edilen Erteleme Kurumları Üzerine İnceleme
184
sayılanlar dışında başka bir yükümlülük öngöremez. Nitekim uygu-
lamada mahkemeler sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri
bırakılması kararı verdiklerinde ‘fidan diktirme’, ‘alkollü içki kullan-
mama’ şeklinde yükümlülüklere hükmetmişlerdir. Ama Yargıtay bu
durumda da maddede sayılanlar dışında öngörülen diğer yükümlü-
lükler bakımından infaz kabiliyeti aramaktadır.
53
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verildiğinde,
mahkum olunan hapis cezası ertelenemez ve kısa süreli olması halinde
seçenek yaptırıma çevrilemez. Ancak mahkeme, kendisine yüklenen
yükümlülükleri denetim süresi içinde yerine getiremeyen sanığın du-
rumunu değerlendirerek; hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine
ya da kısa süreli olması halinde seçenek yaptırımlara çevrilmesine ka-
rar vererek yeni bir mahkumiyet hükmü kurabilir. Seçenek yaptırıma
çevirme zorunluluğu olan durumlarda ise mahkeme hükmü açıklar-
ken zorunlu olarak kısa süreli hapis cezasını, TCK madde 50/3 gere-
ğince seçenek yaptırımlardan birine çevirecektir.
54
Hükmün açıklanması geri bırakılmasına karar verilmesi uzlaşma-
yı etkilemez. Kovuşturma evresi uzlaşmada, mağdurun veya kamu-
nun uğradığı zararın giderilmesi söz konusu ise edimin yerine getiril-
mesinin ileri tarihe bırakılması, takside bağlanması veya süreklilik arz
etmesi durumunda sanık hakkında diğer koşullar aranmaksızın, hük-
mün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilir. (CMK m. 254/2)
Uzlaşma nedeniyle hükmün açıklanmasının geri bırakıldığı hallerde
denetim süresi söz konusu olmayıp zararın giderilmesine ilişkin bir
süreç söz konusudur. Ayrıca uzlaşma koşullarına uyulmuşsa kovuş-
turma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz; açılmış olan
davadan feragat edilmiş sayılır. (CMK254/1-253/19)
55
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, bunlara özgü
bir siteme
56
kaydedilir. Bu kayıtlar, ancak bir soruşturma ve kovuş-
53
2. CD. 27.1.2010, 55430-1588, 2. CD. 18.11.2009, 42572-43139 aktaran Parlar s. 24
54
Aksoy s. 243
55
Centel/Zafer s. 707
56
Mahkemenin verdiği hükmün açıklanması kararının kesinleşmesi halinde dava-
nın esası kapatılır ve oluşturulacak kartona işin takibi açısından kararın bir örne-
ği koyulur. Ayrıca CMK 231/13. ve Adli Sicil Kanununun 6. maddesi uyarınca,
Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünde tutulan bunlara mahsus bir sisteme
kaydedilmesi ve Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları
Yönetmeliğinin 56/2 maddesi gereğince denetimli serbestlik defterine kayıt altına
alınması için, Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.