301 / 533
Anayasaya Uygunluk Denetiminde Çelişme İlkesi
300
İşlemi yapan organ, işlemin Anayasaya uygun olduğu kanısında iken,
başvuru hakkına sahip olan mercii işlemin Anayasaya aykırı olduğu
kanısındadır. Her ikisi de, Anayasanın kendi siyasal eğilimlerini/çı-
karlarını en iyi şekilde tatmin edecek yorumunu savunmaktadır.
8
Bu
aktörlerin amacı kendi Anayasa yorumları konusunda yargıcı ikna et-
mek olacaktır.
Anayasaya uygunluk denetimi bakımından çelişme ilkesi için, ilk
etapta her iki görüşün de gerekçelerini Mahkeme’ye iletme olanağı-
na sahip olup olmadığı araştırılabilir. İkinci aşamada ise, birbirlerinin
gerekçelerini öğrendikten sonra bunlara cevap verme olanağının ta-
nınması gündeme gelecektir. Davanın objektif niteliğinin bir önemli
sonucu da yargıcın resen araştırma yapabilmesidir. Tıpkı idari yargıda
olduğu gibi, raportör ve son olarak yargıç tarafından resen dikkate alı-
nan hususların taraflara bildirilmesi ve görüşlerinin alınması da müm-
kündür.
9
Bütün bu olasılıklar, yargılamanın objektif niteliğini değiştir-
meden, zenginleştirilmesini sağlar.
Anayasaya uygunluk denetimi, diğer yargılama usulleri arasın-
da en çok idari yargılama usulü ile paralellik gösterebilir. İdare ta-
rafından yapılan genel düzenleyici bir işlemin hukuka uygunluğu-
nun incelenmesi ile bir kanun hükmünde kararname ya da kanunun
Anayasaya uygunluğunun incelenmesi arasında usul bakımından
bir fark yaratmanın haklı bir nedeni yoktur. Dolayısıyla, başlangıçta
idari yargı örnek olarak görülebilir. Bu noktada, idari yargıdan farklı
olarak anayasaya uygunluk denetiminde başvuru için menfaat ya da
hakkın ihlali koşulu aranmıyor oluşu akla gelebilir. Oysa bu yönde
bir inceleme yapılmıyor olması başvurucuların kişisel menfaat ve hak-
larının korunmasına hiç hizmet edilmediği anlamına gelmemektedir.
Bazı durumlarda, başvurucuların kişisel menfaatlerinin Anayasaya
aykırı normların hukuk düzeninden ayıklanması gibi kamu yararına
bir sonucun doğmasını sağladığı gözden kaçırılmamalıdır.
10
Kaldı ki,
yönündeki iddiaların karşı karşıya gelmesi biçiminde gündeme gelebileceğini ka-
bul etmektedir. Drago, 2006, s.373.
8
Santolini, 2010, s.14.
9
Schrameck, 1996, s.633.
10
Santolini, 2010, s.293.