TBB Dergisi 111. Sayı

Anayasaya Uygunluk Denetiminde Çelişme İlkesi

302

Anayasaya aykırılık (iddia) tarafının, iptal davası başvurusunda

bulunanlarca oluşturulacağı açık olmakla birlikte Anayasaya uygun-

luk (savunma) tarafının kim/kimlerden teşekkül edeceği de bir başka

tartışma konusudur. Elbette ilk akla gelen işlemi yapan organ olarak

kanun ve içtüzük hükümleri bakımından yasama organının, kanun

hükmünde kararnameler bakımından ise yürütme organının bu gö-

revi üstlenmesidir. Bu noktada, özellikle itiraz yolu başvurularında,

başvuru konusu normun dönemin yasama ya da yürütme organı tara-

fından yapılmamış olma olasılığını da dikkate almak gerekir. Bununla

birlikte, Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülen bir normu yürürlükten

kaldırmamış ya da değiştirmemiş bir organın da, o normu Anayasaya

uygun kabul ettiğini varsaymak yanlış olmayacaktır. Aksi takdirde,

bu organın evleviyetle normu Anayasaya uygun hale getirmiş olması

beklenir.

İşlemi denetlenen organın yasama organı olması da, savunma ta-

rafının belirlenmesi sorununa özgünlük katmaktadır. Yasama organı-

nın oylama esasıyla çalışan bir kurul niteliğinde olması, olası savunma

yazısının kim adına yazılacağı sorusunu akla getirmektedir. Çoğun-

lukla başvurucular arasında da yasama organı üyeleri bulunması il-

ginç bir durum ortaya çıkarmaktadır. İlkesel açıdan bakıldığında, ku-

rul yapısı ile çalışan diğer idari makamlar gibi, yasama meclislerinin

de işlemi yapan organ olarak görüşlerini Anayasa Mahkemelerine ile-

tebilecekleri düşünülebilir. Nitekim birçok ülkede, meclisler Anayasa

Mahkemesi önünde taraf olabilmektedir. Ancak, bazı teorik ve pratik

nedenlerle, meclisler yerine veya onlarla birlikte başbakanlık ya da hü-

kümete de bu yönde bir yetki tanındığı görülmektedir.

Yasama organı yerine daha belirlenebilir olan hükümete yönel-

mek öncelikle pragmatik bir tercihtir. Yasama meclisi tarafından ka-

bul edilen metinlerin büyük çoğunluğu ya doğrudan hükümet tasarısı

ya da hükümet destekli tekliflerdir. Yasama organına göre daha hızlı

hareket etme kabiliyeti de dikkate alındığında,

cevap verme

yetkisinin

yasama meclisi yerine başbakanlık ya da hükümet yetkililerine veril-

mesi anlaşılabilir. Yasama organı işleminin yürütme organı tarafından

Sadece iptal davası başvurularında değil, itiraz yolu ile yapılan başvurular üzeri-

ne de, başbakanlık, hükümet, meclis ya da meclisler Anayasa Mahkemesi önünde

doğrudan taraf olabilmekte ya da görüşlerini iletebilmektedir.