319 / 533
Anayasaya Uygunluk Denetiminde Çelişme İlkesi
318
verilmesi yanıltıcıdır.
58
Dolayısıyla, yazılı açıklama, sadece kanunda
belirtilen kişilerce kullanılabilen ve başvuru dilekçesine cevap niteliği
taşıyan bir belge olarak kabul edilebilir.
b) Anayasaya Uygunluk Denetiminde Sözlü Açıklamanın Rolü
Anayasa Mahkemesi, kural olarak, iptal davası ve itiraz yolu baş-
vurularını dosya üzerinden inceleyerek karara bağlar. Ancak, gerekli
gördüğü takdirde, ilgilileri sözlü açıklama yapmaya davet edebilir (44
sayılı Kanun m.29-30; 2949 sayılı Kanun m.30-31; 6216 sayılı Kanun
m.43).Yazılı açıklamadan farklı olarak sözlü açıklama yapma olanağı
tüm ilgililere tanınmıştır.
44 sayılı Kanunun kabul edildiği dönemde, öğretide klasik görü-
şün ön planda olması nedeniyle taraf terimi yerine ilgili ifadesinin ter-
cih edilmesi şaşırtıcı değildir. Üstelik bu tercih taraflardan daha geniş
bir kitleye hitap etmesi nedeniyle de çok isabetlidir. İlgililer ifadesi,
yargılamanın
tarafı
sayılabilecek çeşitli bileşenlerin yanı sıra, Mahke-
menin konuya ilişkin bilgisi olan uzmanları dinleyebilmesini de sağla-
maktadır. Bilirkişilik müessesesine benzer bir yanı olan bu ikinci işlev,
6216 sayılı Kanunun 43/1.maddesinde ayrıca düzenlenmiş ve ilgililer
ifadesinin yanında “konu hakkında bilgisi olanların” da çağrılabilece-
ği açıkça belirtilmiştir. Eski düzenlemelerde bu yönde bir ayrım yapıl-
madığı halde, uygulamanın hep bu şekilde olduğu, dolayısıyla kanu-
nun bir yenilik getirmediği kabul edilebilir.
Daha önce belirtildiği gibi, sözlü açıklama yapılması bir hak değil,
Anayasa Mahkemesinin takdirinde bir olanaktır. Başvuru dilekçesin-
de, sonrasında veya gönderilen yazılı açıklamada sözlü açıklama yap-
ma talep edilebilir.
59
Bazı durumlarda, dava konusu normla ilgili ku-
rum veya kuruluşlar da bir yazı ile talepte bulunmuşlardır.
60
Ancak,
58
Örneğin, çekimser oyların nasıl hesaplanacağına ilişkin olarak Prof. Dr. Erdoğan
Teziç ve Prof. Dr. Ergun Özbudun’un görüşlerine yer verilen karşı oy yazısı, bu
görüşlerin kim tarafından istendiği ve Anayasa Mahkemesine nasıl ulaştığı konu-
suna açıklık getirmemektedir. E.1996/19,K.1996/13. Bu konuda ayrıca bkz. Göz-
ler, 2000, s.949.
59
Başvuru dilekçesinde talep: E.1967/6, K.1968/9; E.1995/38, K.1996/7. Başvurucu-
nun sonradan talebi: E.1965/32, K.1966/3.
60
Sayıştay Kanununa ilişkin olarak Sayıştay talebi: E.1967/13,K.1969/5; Özel Öğ-
retim Kurumları Kanunu için Türkiye Özel Yükseköğretim Kurumları Derneği: