TBB Dergisi 111. Sayı

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Gäfgen Kararı Bağlamında Ceza Muhakemesinde ...

328

AİHM, davanın yasal değerlendirmesinde, öncelikle işkence teh-

didinin AİHS’in 3. maddesi kapsamında insanlık dışı davranış oluş-

turduğunu ve bu şekildeki bir davranışın, birinin hayatı tehlikede olsa

dahi haklı görülemeyeceğini belirtmiştir. Böyle bir tutumun kurbanı

olan kişiye verilecek haklı tazminatın aynı zamanda dikkat çekici bir

ceza olması gerektiği belirtilmektedir. Buna bağlı olarak AİHM, işken-

ce tehdidi altında itiraf edilmek suretiyle elde edilen delillerin ceza

yargılamasında kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek zorun-

da kalmıştır. Bu bağlamda AİHM, AİHS’in 6. maddesi bakımından

aşağıda ayrıntılarına değinilecek olan çeşitli ayrım ve ayrıntılara gire-

rek bir bütün olarak yargılamanın adilliğinin etkilenmediği yönünde

bir karar vermiştir.

Başvuruda ihlal edildiği ileri sürülen hükümler, AİHS’in 3. ve 6.

maddelerinde düzenlenmiştir. AİHS’in 3. maddesinde

“Hiç kimse iş-

kenceye, insanlık dışı ya da aşağılayıcı ceza veya işlemlere tabi tutulamaz.”

AİHS’in 6. maddesinde ise

“Herkes … cezai alanda kendisine yöneltilen

suçlamalar konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş bağımsız ve ta-

rafsız bir mahkeme tarafından davasının makul bir süre içinde, hakkaniyete

uygun ve açık olarak görülmesini istemek hakkına sahiptir…”

düzenleme-

leri yer almaktadır.

AİHS, Alman iç hukukunda usulüne uygun şekilde yürürlüğe

konulduğu için sözleşme hükümleri ve AİHM kararları Almanya’da

yazılı hukuk ile aynı konumdadır

. Dolayısıyla Alman Federal Mah-

kemesi de dahil olmak üzere Alman Mahkemeleri AİHS hükümlerini

uygulamak zorundadırlar

. Aynı durum ülkemiz açısında da geçer-

lidir ve AİHS iç hukukumuzun bir parçasıdır. Ayrıca CMK’nın 311.

maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde

AİHM’in bir ceza hükmü hak-

kında vermiş olduğu ihlal kararı yargılamanın yenilenmesi nedeni

olarak düzenlenmiştir. Dolayısıyla bu açıdan Alman Hukuku ile Türk

Hukuku arasında bir fark bulunmamaktadır.

Christoph Grabenwarter, Europäische Menschenrechtskonvention, 4. Auflage,

München, Verlag C.H.Beck, 2009, pr. 3, 6.

Ast, s.1393.

CMK m.311 “(1) Kesinleşen bir hükümle sonuçlanmış bir dava, aşağıda yazılı hal-

lerde hükümlü lehine olarak yargılamanın yenilenmesi yoluyla tekrar görülür: …

(f) Ceza hükmünün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleş-

menin veya eki protokolerin ihlali suretiyle verildiğinin ve hükmün bu aykırılığa

dayandığının, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit

edilmiş olması…”.