468 / 533
TBB Dergisi 2014 (111)
Ali Rıza GÜDER
467
ken başlı başına yeterli bulmamıştır ki ; bu yaklaşım –ağır bir yargı
olmakla birlikte- Mahkeme’nin kendi içtihatını inkarıdır. Haç, kippa,
türban gibi dini sembollerin öğrenciler üzerindeki etkisinde belirleyici
olan tam olarak da, ebeveynlerin ve öğrencilerin din ve inanç hürriye-
tine uygunsuz baskı veya etkinin varlığına ilişkin subjektif algısıdır ;
dini inancın anlamı ve etkisi, zamana ve bağlama göre değişir
40
ki bu
yargı algıda subjektiviteyi meşrulaştırmaktadır. Ayrıca, Avrupa Kon-
seyi Bakanlar Komitesi kamu görevlilerinin davranış kurallarına iliş-
kin yayınladığı tavsiye kararında kamu görevlisinin, kamu hizmetinin
dürüstlük, tarafsızlık ve etkinliğine ilşkin toplumun inanç ve güvenini
muhafaza edecek şekilde davranması gerekliliğini ortaya koyar.
41
Bu
karar, kamu hizmetinin niteliğine ilişkin toplumun duygu ve düşün-
celerini temel almaktadır ve
inanç ve güven gibi
iki farklı subjektif kav-
rama işaret etmektedir.
Kamu Düzeni
AİHM, devletin farklı din ve inançların ifade edilebilmelerini
(exercise) düzenlemek konusunda
tarafsız (neutral/impartial) bir role
sa-
hip olması gerektiğini ve bu tarafsızlığın
kamu düzeni, din ve inançlar
arasında uyum ve toleransın korunması
(maintain) açısından kaçınılmaz
olduğunu ifade eder.
42
Devletin
tarafsızlığı
elbette çıplak ve izole bir
kavram değildir ; kamu hizmetinin
etkinliği ve dürüstlüğü
olgularıyla
içiçedir ve bir bütün olarak
kamu düzeni
olgusunun olmazsa olmaz ni-
teliğini teşkil ederler. Kamu görevlisi, kamu hizmetinin tüm bu olgular
çerçevesinde sunulduğuna ilişkin
toplumsal güven ve inanç
duygusunu
koruyacak şekilde davranma yükümlülüğüne sahiptir.
43
Kamu hizmeti verenlerin görevleri esnasında herhangi bir din
veya inanç sembolünü
görünür (visible)
bir şekilde taşımasının kamu
düzenine etkisini öncelikle Amerikan Anayasa Mahkemesinin
Gold-
man v. Weinberger
44
kararındaki hükümler üzerinden değerlendirmek
40
Leyla Sahin v. Turkey (Granf Chamber), Judgment of 10 November 2005, p 109
41
The Council of Europe Committee of Ministers Recommendation No. R(2000) 10
on Codes of Conduct for Public Officials (adopted by the Committee of Ministers
at its 106th Session on 11 May 2000), Article 9
42
Leyla Sahin v. Turkey (Grand Chamber), supra n. 40, p. 107
43
supra n. 41
44
Goldman v. Weinberger, 475 U.S. 503 (1986)