TBB Dergisi 111. Sayı

TBB Dergisi 2014 (111)

Ali Rıza GÜDER

469

bağlılığın

kaçınılmaz sonucu, bir subayın görevini yerine ge-

tirirken sivil yaşamda

hiyeraşik karşılığı (counterpart)

olmamasıdır.

Avrupa İnsan hakları Mahkemesi,

Kalaç v. Turkey

kararında, bir su-

bayın

mensubu olduğu tarikatın liderlerinden talimat almasını ve yerine ge-

tirmesini

askeri disiplinin ihlali olarak değerlendiren askeri otoritelerin

yaklaşımını onaylamış ve başvuranın ordudan ihracını din ve vicdan

hürriyetine aykırı bulmamıştır. Bir askerin, askeri hiyeraşiden bağım-

sız olarak herhangi dini veya inançsal bir gruba bağlılığı, kendini bu

grupların sembollerini –ki sembolizmin grupların ve bireylerin kendi-

lerini ifade etmek için en belirgin davranış biçimlerinden biri olduğu

düşünülürse- taşımasında veya ifade etmesinde de gösterebilir. Her-

hangi bir grubun (silahlı veya silahsız)

ona atfedilebilir inançsal

sembo-

lünü taşıyan bir askerin (veya polisin), bu gruba yönelik herhangi bir

adli takibatta görevini askeri düzen ve disiplin dışında herhangi bir

motifle yerine getireceğine ilişkin –mesela olası delilleri karartma, yok

etme veya bir şüphelinin kaçmasına göz yumma gibi- üstlerinde (ve

toplum nezdinde) bir şüphe doğurmayacak mıdır ? Veya, El-Kaide’nin

düzenlediği bir saldırıdan sonra –varsayalım 2003 saldırıları- yapıla-

cak karşı-operasyonda, bu grubun ekstrem İslami yorumunu içeren

bir

sembolizm

içinde olan herhangi bir askerin veya özel tim mensu-

bunun görevini yaparken mesleğinin gerekleriyle inancının baskınlığı

gibi iki farklı bağlılık arasında çatışma yaşayabileceği şüphesi, en kü-

çük bir hatanın can kaybıyla sonuçlanabileceği bir operasyonda kamu

otoritesinin taşıması gereken bir yük olmamalıdır.

Kamu görevlisinin, dini veya inançsal bir sembol taşıması mutlaka

dini bir gruba

bağlılığın tezahürü olmak zorunda değildir ; sadece her-

hangi bir din veya inanca bağlılığı da ifade edebilir. Askeri hiyeraşi,

birlik ve düzene sadık olması gereken bir asker taşıdığı veya ifade et-

tiği dini sembol nedeniyle bu kez sorumluluk ve emre içgüdüsel itaat

konusunda kamuda güven sorunu yaratabilir. Olası, yakın fakat eks-

Schlesinger v. Councilman 420 U.S. 757 (1975), The Council of Europe Committee

of Ministers Recommendation No. R(2000) 10 on Codes of Conduct for Public

Officials (adopted by the Committee of

Ministers at its 106th Session on 11

May 2000), Article 10;“ Kamu görevlisi aksi yasada belirtilmedikçe üstüne karşı

sorumludur.”

Kalaç v. Turkey, Judgment of 01 July 1997, p. 25, 31