194 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Aydın AKGÜL
193
B. İnsan Hakları Yönünden İşkence
İnsan hakları, teorik olarak bütün insanlara tanınması gerekli
olan ideal bir haklar listesini ifade etmekle birlikte, daha çok
“olması
gereken”
alanında kalmakta veya
“ulaşılacak hedefler programı”
nı çağ-
rıştırmaktadır
12
. Ancak, insan haklarının evrensel olması yönü, in-
san haklarının yalnızca pozitif hukukta değil, tüm zamanlarda kabul
edilmesini, ayrıca birey ve topluluklar açısından başlıca arzulanan he-
defler içerisinde yer almasını sağlamıştır
13
.
Kişi özgürlüğünü ve onurunu güvence altına alan insan hakları;
insanın doğasından kaynaklanan ve devlete kural olarak yalnızca say-
gı gösterme, karışmama görevini yükleyen, ancak bazen gerçekleşme-
si için aktif davranışlarda bulunma yükümlülüğü de getiren hak ve
özgürlüklerdir
14
.
İnsan hakları bağlamında işkence, uluslararası hukuk çerçevesin-
de en yasaklanmış uygulamalardan biri olarak görülmekte ve savun-
masız kişilere karşı yapılan nefret uyandırıcı ve acımasızca bir saldırı
olarak nitelendirilmektedir
15
. İnsan haklarına saygı duyulması, yurt-
taşların, siyasal iktidara ilişkin
“meşruiyet”
inancının temel koşuludur.
Bu nedenle işkence, devlet ve birey ilişkilerini bozan en önemli insan
hakları ihlallerinden birisini oluşturmaktadır. İşkence ve kötü mua-
mele, insanın maddi ve manevi bütünlüğüne yönelik bir saldırı olması
nedeniyle insanlık tarihi boyunca
“insan hakları”
kavramı ile birlikte
gelişme göstermiştir
16
.
Nitekim, Yargıtay Ceza Genel Kurulu işkenceyle ilgili meşhur
E:2002/8-191, K:2002/362 sayılı kararında;
“insan haklarının en üst dü-
zeyde korunması, insan onuruna gereken değerin verilmesi büyük önem
göstermekte olup, bu husus ancak adaletin herkesin güven duyabileceği bir
şekilde gerçekleştirilmesi ile mümkün olabilir. İnsan hakları, ayrım gözetil-
12
Kapani Münci, Kamu Hürriyetleri, Yetkin Yayınları, 7. Baskı, Ankara 1993, s.14.
13
Engle Eric, “Universal Human Rights: A Generational History”, Annual Survey of
International & Comparative Law, Vol. 12: Iss. 1, Article 10, 2006, s.1.
14
Centel Nur, “Adli Tıp Bilimleri ve İnsan Hakları”,
Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi
,
C:4, S:1-2, Y:2000, s.5.
15
Harper Julianne, “Defining Torture: Bridging the Gap Between Rhetoric and Rea-
lity”,
Santa Clara Law Review
, Vol. 49, Number:3, 2009, s.894.
16
Doğan ve Seven, s.91.