206 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Aydın AKGÜL
205
Bu bölümde, işkence yapıldığı iddiasıyla açılan tam yargı davalarında,
Danıştay’ın hangi ölçütleri gözeterek bu tür davaları sonuçlandırdığı-
nı ortaya koyacağız. Konunun daha iyi açıklanması için kararlar belli
başlıklar altında ele alınacaktır.
1. Dava Açma Süresi
İdarenin işlem ve eylemlerinin sürekli olarak dava tehdidi altında
bulunması, idare ile bireyler arasındaki uyuşmazlıkların sonunun alı-
namamasına yol açar. Bu durum ise, toplum huzurunu bozmakla kal-
maz, idari faaliyetlerin kararlılık ve verimlilik içinde yürütülmesini de
engeller. Ayrıca, idari işlem ve eylemlerden doğacak sonuçların açıklık
ve kesinlik kazanmasını olanaksız kılar
72
. Bu nedenle, idari rejimi be-
nimsemiş tüm ülkelerde idari işlem ve eylemlerin hukuka uygunlu-
ğunun denetimi, belli bir süre içinde dava açılmış olması koşuluna
bağlanmıştır. “İdari dava açma süresi” olarak adlandırılan bu sürenin
dava açılmadan geçirilmesi, idari işlem ve eyleme kesin hüküm halini
alan yargı kararlarınkine benzer bir çeşit dokunulmazlık kazandırır
73
.
Yeniden dava açılması olanağını ortadan kaldırması yönüyle hak
düşürücü niteliği bulunan ve özel hukuktaki zamanaşımından farklı
olan idari davalarda dava açma süresi
74
, davanın ön koşullarındandır
75
.
Dava açma süresinin kamu düzenini ilgilendiren bir nitelik taşıması
nedeniyle idari yargı yeri, önüne gelen bir davanın süresi içinde açı-
lıp açılmadığını kendiliğinden araştırmak zorundadır. İdari yargı yeri,
davanın açıldığı andan yargılanmanın sonuçlandığı ana kadar, dava
açma süresinin geçirilip geçirilmediğini kendiliğinden araştırmak ve
süre geçirilmiş ise davayı bu nedenle reddetmek yetkisine sahiptir
76
.
Tam yargı davalarında dava açma süresine ilişkin kurallar 2577
sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 13. maddesinde düzenlen-
72
Yenice ve Esin, age, s.163.
73
Candan Turgut, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Adalet Yayınları, 3.
Baskı, Ankara 2009, s.322.
74
Onar Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları III, Cilt 3, Hak Kitabevi,
İstanbul 1967, s.1661.
75
Gözübüyük A. Şeref, Yönetsel Yargı, Turhan Kitabevi, Güncelleştirilmiş 27. Bası,
Ankara 2008, s.199.
76
Yenice ve Esin, s.167.