TBB Dergisi 112. Sayı

İşkence Nedeniyle Açılan Tam Yargı Davalarında Danıştay Ölçütleri

200

İşkence suçu AİHS’nin 3 üncü maddesinde düzenlenmiştir. “İş-

kence yasağı” başlıklı söz konusu maddede;

“Hiç kimse işkenceye veya

insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele veya cezaya tabi tutulamaz.”

hük-

müne yer verilmiştir

. Bu madde, AİHS’nin en kısa maddesi olup, Av-

rupa İnsan Hakları Mahkemesi(AİHM)’nin içtihatlarında birçok defa-

lar belirtildiği gibi,

“demokratik toplumların en temel değerlerinden birini

içermekte olup, bireyin beden bütünlüğünü ve kişilik onurunu mutlak surette

korumayı amaçlamaktadır.”

AİHS, terör ve örgütlü suçlarla savaşım gibi en zor koşulların bu-

lunması halinde bile işkenceye, insanlık dışı ve onur kırıcı muamele ve

cezaya hiçbir koşulda izin vermemektedir. Diğer bir ifadeyle, AİHS’nin

3 üncü maddesi, 1 ve 4 nolu Ek Protokollerin maddi haklarla ilgili bir-

çok hükmünden bu noktada ayrılarak, hiçbir istisnaya izin vermemek-

tedir

. Nitekim AİHM, Gömi ve diğerleri/Türkiye davasında, bir bire-

yin özgürlüğünden mahrum kaldığı durumlarda, sergilediği davranış

bakımından kendisine karşı bir fiziksel güç kullanımının gereksiz ol-

ması halinde, ilke olarak, 3. madde ile garanti altına alınan hakkın ih-

lal edilmiş olacağını ve bu madde hükmü ile getirilen yasağın mutlak

olduğunu ve bu yasağın, terörizm ve örgütlü suçlar ile mücadelede,

hatta ulus güvenliğini tehdit eden kamusal tehlike durumu gibi en zor

koşullarda bile geçerli olduğunu belirtmiştir

AİHS’de işkence yasağı başlığı altında işkence ve diğer muamele-

ler beraber sayılmış, fakat herhangi bir tanım ya da ölçüte yer verilme-

miştir. Bireyin anılan maddede sayılanlardan herhangi birisi içerisin-

de değerlendirilebilecek olan bir işleme tabi tutulması, Sözleşmenin

3. maddesinin ihlali açısından yeterlidir. Bununla birlikte, Mahkeme,

ihlal tespitinde bulunması halinde adil tatmin açısından işkenceye di-

ğer eylemlerle kıyaslandığında daha fazla tazminata hükmedebilir

http://www.anayasa.gov.tr/files/bireysel_basvuru/AIHS_tr.pdf(

E.T.12.

11.2013).

Çor Yaşar, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Sözleşme Kapsamında İşkence

Görmeme Hakkına Bakış Açısı”,

Türkiye Barolar Birliği Dergisi,

Y:21, S:75, Mart-

Nisan 2008, s.69.

Nal Sabahattin, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Türkiye’de İş-

kence ve İnsanlık Dışı Muamele”,

Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

, S:2,

C:15, Y:2007, s.153.

http://hudoc.echr.coe.int/sites/tur/Pages/search.aspx#

{“fulltext”:[“işkence”],”

documentcollectionid2”:”Grandchamber”,”Chamber”]}, (E.T. 25.11.2013.)

Anayurt Ömer, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarında İşkence Kavra-