259 / 413
Anayasa Mahkemesinin Eylemli İçtüzük Kuralına İlişkin İçtihat Değişikliğinin Gerekçesi Üzerine
258
ned in RoP, this implementation should be deemed as a new Rule of
Procedure. So CC controlled whether this new Rule is in conformity
with the Constitution. But after 2008 it has changed its interpretati-
on one more time and it returned to the beginning of 1982 Constitu-
tion. This is a kind of retrocession. Moreover there is a contradiction
in the rationale of the Court decision that has changed the direction
of the Court interpretation. This article tries to show the historical
process and the contradiction in the Court decision.
Keywords:
Constitution, Constitutional Court, Rules of Proce-
dures, Rules of Procedure in Action, Hierarchy of Norms.
Anayasa’nın 95. maddesi, Türkiye Büyük Millet Meclisinin
(TBMM) çalışmalarını kendi yaptığı İçtüzük hükümlerine göre yü-
rüteceğini öngörmüştür. Ancak bu ifade, TBMM çalışmalarına ilişkin
kuralların tümünün İçtüzükte düzenleneceği sonucunu doğurmaz.
Çünkü Anayasa’nın bizzat kendisi de TBMM’nin çalışma yöntemi-
ne ilişkin kimi kuralları düzenlemiş ve katılaştırmıştır. Bu durumda
hem Anayasa hem de İçtüzük TBMM’nin çalışma yöntemine ilişkin
kurallar koyduğuna göre bunlardan hangisi öncelikli olarak uygu-
lanacaktır. Normlar hiyerarşisi gereğince, alt norm üst norma uygun
olmak zorunda olduğundan, öncelikli olan Anayasa kuralıdır. Ancak
Anayasa›nın kendisinin bütün kuralları koyması gerekmez; Anayasa
çerçeveyi çizer ve ayrıntıları İçtüzüğe bırakır. Bu durumda da İçtü-
zükteki kuralların Anayasa’ya uygun olması gerekir. TBMM İçtüzü-
ğünün Anayasa’ya uygun olmamasının doğal sonucu, TBMM’nin iş-
leyişinin de Anayasa’ya aykırı olmasıdır. Anayasa koyucu bu durumu
dikkate alarak, 148. maddede, TBMM İçtüzüğü’nün Anayasa’ya şekil
ve esas bakımından uygunluğunu denetleme yetkisinin Anayasa
Mahkemesi’nde olduğunu belirtmiştir. Teorik olarak, Anayasa’ya ay-
kırı bir İçtüzük kuralı yapılmışsa, Anayasa Mahkemesi bu kuralı iptal
ederek Anayasa’ya uygunluğu sağlayacaktır. Ancak sorunun çözümü
her zaman bu kadar kolay olmayabilir. İçtüzüğün 151. maddesine göre
içtüzüğün Anayasa’ya aykırılığı dolayısıyla iptal davası açma süresi,
içtüzüğün Resmi Gazete’de yayımlanmasından başlayarak altmış gün
sonra düşer. Bu durumda sözkonusu altmış gün içinde AYM’ye baş-
vurulmadığı için yürürlükte kalan Anayasa’ya aykırı bir içtüzük hük-
müne dayalı olarak yapılan işlemler ne olacaktır? Bu, karşılaşılması
muhtemel birinci sorundur. Karşılaşılması muhtemel olan ve sıklıkla
da karşılaşılan ikinci sorun bir içtüzük kuralının yazılı olan kuraldan