TBB Dergisi 112. Sayı

Anayasa Mahkemesinin Eylemli İçtüzük Kuralına İlişkin İçtihat Değişikliğinin Gerekçesi Üzerine

262

lifi hazırlayarak mevcut İçtüzüğe kural ekleyebilir. İkinci durumda

yöntemine uyarak İçtüzüğe bir kural eklemek yerine sorunu geliştir-

diği bir uygulamayla çözebilir. İşte bu uygulama özünde yeni bir kural

ihdasıdır ve AYM’nin aşağıdaki bazı kararlarında ifade ettiği eylemli

içtüzük kuralının bir örneğidir. Çünkü TBMM yöntemine uyarak bir

İçtüzük kuralı koymak yerine, uygulamasıyla bir İçtüzük kuralı koy-

muştur. Zaman içinde teamül haline gelecek bu uygulamanın işlevi

bakımından İçtüzük kuralından bir farkı yoktur. Bu nedenle de bu uy-

gulamanın ya da eylemli içtüzük kuralının Anayasa›ya aykırılığının

denetlenebilir olması gerekir.

4) İçtüzükteki kurallara aykırı bir uygulama olması

İçtüzük TBMM’nin çalışma yöntemine ilişkin kuralları koysa da

kimi zaman bu kurallara uyulmayabilir ve bu kurallara aykırı kurallar

uygulanabilir. Ancak AYM anayasallık denetimi yapan bir organdır

ve İçtüzüğe aykırı bir uygulama AYM’nin denetim kapsamına girmez.

Ancak AYM bu uygulamanın İçtüzüğe değil Anayasaya aykırılığını

denetleyebilmelidir. Bu da eylemli içtüzük kuralının bir başka örneği-

dir. AYM İçtüzüğe aykırı bir uygulamayı yeni bir içtüzük kuralı gibi

değerlendirip anayasallık denetimi yapabilmelidir.

AYM, 1961-1980, 1991-2008 yılları arasında bu dört durumda de-

netim yapmıştır. 1982-1991 döneminde ise sadece (1) numaralı başlık

altında sunulan denetimi yapmıştır. 2008 yılında ise yeniden 1982-1991

döneminde yaptığı denetime geri dönmüştür. Şimdi bu dönemler in-

celenecektir.

a. 1921- 1924 Dönemi ya da 1961 Anayasası Öncesi Dönem

İçtüzüklerin anayasaya uygunluğunu denetleyecek ve anayasaya

aykırı içtüzük hükümlerini iptal edecek kurum, anayasaya uygunluk

denetimi yapmakla görevlendirilen AYM’dir. 1961 Anayasası’ndan

önce sistemimizde bir AYM bulunmadığından, diğer yasa kuralları

gibi, içtüzük kurallarının da anayasaya uygunluk denetimi yapılama-

maktaydı. Dolayısıyla, bu dönemde anayasaya aykırı içtüzük kuralla-

rına karşı başvurulacak bir kurum bulunmadığından, bu tür kuralla-

rın varlığını sürdürmesi olanaklıydı.

Bu durum sadece içtüzükler için

Bakırcı, 2000, s. 28-29