290 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Fahri BAKIRCI
289
ve K. 1991/1 numaralı, 10. 01.1991 tarihli kararında 424 ve 425 sayılı
KHK’leri denetim kapsamına alarak bazı hükümlerini iptal etmiştir.
AYM kararında şunları söylemektedir:
Anayasa’nın 148. maddesinin biçim ve öz yönünden Anayasa’ya
uygunluk denetimi dışında tuttuğu KHK’ler ‘’olağanüstü halin gerekli
kıldığı konularda’’ çıkarılan KHK’lerdir. Anayasa Mahkemesi’nin çı-
kartılan bir olağanüstü hal KHK’sinin bu niteliği taşıyıp taşımadığını
belirlemesi ve eğer bu niteliği taşımıyorsa uygunluk denetimini yap-
ması zorunludur...olağanüstü hal bölgesi veya bölgeleri dışında veya
olağanüstü halin sona ermesinden sonra da uygulanmasına devam
edilmesi istenen kuralların içerdiği konular ‘’olağanüstü halin gerekli
kıldığı konular’’ olamazlar./Olağanüstü hal KHK’si çıkarma yetkisi ola-
ğanüstü hal süresiyle sınırlıdır. KHK ile getirilen kuralların...olağanüs-
tü hal sonrasında da uygulanmaları veya başka bir zamanda veya yer-
de olağanüstü hal ilanı durumunda uygulanmak üzere geçerliliklerini
korumaları olanaksızdır...olağanüstü hal KHK’leri, yalnızca olağanüstü
hal süresine olağanüstü hal ilan edilen yerlerde uygulanmak üzere ve
olağanüstü halin gerekli konularda çıkarılan KHK’lerdir. Bu koşulları
taşımayan kurallar olağanüstü hal KHK kuralı niteliğinde sayılmazlar
ve Anayasa’ya uygunluk denetimine bağlıdırlar....Anayasa Mahkemesi
denetlenmesi istenilen metine verilen adla kendisini bağlı sayamaz....
Mahkeme E. 1991/6, K. 1991/20 sayılı ve 03. 07.1991 tarihli Kararın-
da benzer gerekçelerle bir başka iptal kararı vermiştir. Mahkeme, E.
1992/30, K. 1992/36 sayılı ve 26.05.1992 tarihli kararında, iptal davasının
konusu olan kuralı, OHAL KHK kuralı olarak gördüğünden yetkisizlik
kararı vermiştir. Başka bir anlatımla burada da aynı gerekçeyi kullan-
mış, ancak bu kez iptali istenen kuralın, OHAL KHK kuralı niteliğinde
olduğu sonucuna varmıştır. AYM son olarak 2003 yılında Danıştay Be-
şinci Dairesinin 425 sayılı KHK’nin 7. maddesinin iptali için yaptığı baş-
vuru üzerine benzer gerekçelerle maddeyi iptal etmiştir. Burada dikkat
çekici nokta, Mahkemenin, kendisini, başvuran Danıştay Beşinci Dai-
resinin gerekçesiyle bağlı tutmayıp, daha önce oluşturduğu içtihattaki
gerekçeyle bağlı tutmasıdır. Mahkeme, olağan KHK kuralı olarak de-
ğerlendirilmesi gerektiği sonucuna vardığı itiraz konusu maddeyi yetki
yasasına dayalı olmadığı için iptal etmiştir. Özetle belirtmek gerekirse
Mahkeme yukarıda aktarılan 1991-2003 yılları arasında verdiği dört ka-
rarda de benzer gerekçelerle iptal/yetkisizlik kararları vermiştir.