TBB Dergisi 112. Sayı

Anayasa Mahkemesinin Eylemli İçtüzük Kuralına İlişkin İçtihat Değişikliğinin Gerekçesi Üzerine

284

uygun hukuk kurallarının müsaade ettiği usullere göre konabiliyorsa

biçim

kuralları, bir tasarı ya da teklifin kanunlaşmasına kadar geçirdiği tüm evre-

lerde uyulması gereken usul ve şekil kurallarının bütününü ifade

ediyorsa,

Anayasaya uygun olmayan hukuk kurallarına göre yapılan düzenle-

melerin de denetiminin yapılabilmesi ve Anayasaya aykırılık varsa ip-

talin mümkün olması gerekir. Bir tasarı ya da teklifin kanunlaşmasına

kadar geçirdiği evrelerde uyulması gereken usul ve şekil kurallarına

uyulmamışsa bunun denetimini kim yapacaktır? Bu soruların cevap-

lanması, eski uygulamanın sürdürülmesi gerektiği sonucunu doğurur.

Nitekim paragrafta geçen

Anayasa Mahkemesi kararlarında da belirtildiği

gibi

ifadesi eski uygulamanın sürdürüleceğinin güvencesini oluştura-

cak gibi durmaktadır. Çünkü Anayasa Mahkemesi kararlarında be-

lirtilen bu hususlar, 1982-1991 döneminde değil, 1991-2008 döneminde

kullanılmıştır. Ancak Mahkeme sonraki paragrafta birdenbire döne-

rek 1982-1991 dönemi uygulamasının gerekçesini tekrar etmektedir:

Anayasa’nın 148. maddesinin ikinci fıkrası, “Kanunların şekil ba-

kımından denetlenmesi, son oylamanın, öngörülen çoğunlukla yapı-

lıp yapılmadığı; ... hususları ile sınırlıdır. Şekil bakımından denetle-

me, Cumhurbaşkanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin

beşte biri tarafından istenebilir. Kanunun yayımlandığı tarihten iti-

baren on gün geçtikten sonra, şekil bozukluğuna dayalı iptal davası

açılamaz; def’i yoluyla da ileri sürülemez.” hükmünü içermektedir.

2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri

Hakkında Kanun’un 20. ve 22. maddeleriyle de bu düzenlemeye koşut

kurallar getirilmiştir. Buna göre kanunların Anayasa’ya aykırılığı ile

ilgili olarak şekil bakımından iptal davasını sadece Cumhurbaşkanı

ve TBMM üyelerinin beşte biri açabilir. Dolayısıyla iktidar ya da ana

muhalefet partisi Meclis gruplarının şekil yönünden iptal davası açma

yetkileri yoktur. Dava, TBMM üyelerinin beşte biri tarafından açılması

gerekirken Ana muhalefet Partisi (Cumhuriyet Halk Partisi) TBMM

Grubu adına Grup Başkanvekilleri

tarafından açılmıştır

Daha önce de belirtildiği gibi 1982 Anayasası şekle ilişkin iptal davalarını hem

başvuru yapabilecekler açısından hem de süre açısından sınırlamıştır. Ana mu-

halefet partisi 60 günlük süre içinde esasa ilişkin iptal davası açabilirken, şekle

dayalı iptal davası açmaya yetkili değildir. Öte yandan şekle dayalı iptal davası

açma yetkisi olanlar bu yetkilerini 60 gün yerine 10 gün içinde kullanmak zorun-

dadırlar. AYM eylemli içtüzük kuralı yorumunu terkettiğinde bu sınırlamaları

uygulamak zorundadır. Eylemli içtüzük kuralı uygulamasına esas denetimi üze-

rinden ulaştığından bu sınırlamalar ortadan kalkmaktadır.

Bakırcı, 2011, s. 2128