365 / 413
İngiliz Mahkemelerince Şirket Tüzel Kişiliği Perdesinin Kaldırılması
364
Doktrinde bir başka görüşe göre, her ne kadar sınırlı sorumluluk
ilkesi yatırımların çoğalmasına ve özellikle küçük yatırımcıların ticari
hayata kazandırılmasına hizmet etmekte ise de, bu durum aynı za-
manda, ortaya çıkan zararı şirket alacaklılarının üzerine yüklemekte-
dir.
30
Kanımızca, sınırlı sorumluluk ilkesinin kanunda düzenlenmiş
olduğu ve alacaklıların da bu duruma göre şirketlerle hukuki ilişkiye
girdiği dikkate alındığında, söz konusu iddianın hukuki dayanağı ye-
rinde değildir.
Son otuz yıldaki İngiliz mahkeme kararlarındaki perdenin kal-
dırılması doktrininin uygulanmasına yönelik gelişime bakıldığın-
da,
Adams
davasının etkisini görmekteyiz. Bu dava aslında,
Salomon
davasına dönüş olarak yorumlanabilir.
Adams
davası, ticari hayatta
belirliliğin korunması amacıyla perdenin kaldırılması doktrininin
istisnai olarak uygulandığı ve bazı koşullara bağlandığı “ancak gör-
düğünde bilebilirsin” davalarındandır.
31
Bir başka deyişle bu dava-
da, şirket tüzel kişiliği ön planda tutularak, perdenin kaldırılmasının
hangi koşullarda mümkün olabileceği belirlenmiştir. Bu koşullar:
-tek bir ekonomik birim gibi hareket edilmesi, - muvazaalı işlemin
varlığı ve -ana şirketin yavru şirketmiş gibi faaliyet göstermesidir.
Buna karşılık mahkeme, somut olayda bu durumların hiçbirisinin
bulunmadığı gerekçesiyle perdeyi kaldırmamış, buna karşılık bu
karar, özellikle atıfta bulunulan davalar yönüyle doktrinde eleşti-
rilmiştir. Örneğin,
Dignam ve Lowry
, mahkeme her ne kadar
Lipman
v Jones
32
(Lipman)
davasına atıf yapmış olsa da,
Lipman
davasındaki
somut olayda farklı bir durumun söz konusu olduğunu, zira,
Lipman
(L)
’ın sorumluluktan kurulmak amacıyla başka bir şirket kurduğunu
ileri sürmüştür.
33
Perdenin kaldırılması doktrininin uygulanmasında doktrinde tar-
tışılan bir başka konu, sözleşmenin nisbiliği ilkesine, bir başka deyişle
sadece tarafları bağlamasına rağmen, paravan şirketlerin imzaladığı
sözleşmeler nedeniyle sözleşmenin tarafı olmayan perde arkasındaki
kişilerin doğan zarardan sorumlu tutulup tutulamayacağıdır. Örne-
30
Bkz. Smith, s. 1165.
31
Dignam / Lowry, s. 39.
32
[1962] 1 All Er 442 (CCD).
33
Dignam / Lowry, s. 39.