TBB Dergisi 112. Sayı

İngiliz Mahkemelerince Şirket Tüzel Kişiliği Perdesinin Kaldırılması

366

V. MAHKEMELERİN DAYANDIĞI GEREKÇELER

1.Muvazaa

Öncelikle ifade etmek gerekir ki, mahkemelerce kullanılan

“muvazaa”

gerekçesi genellikle paravan şirketlerde perdenin kal-

dırılmasında uygulanmaktadır. Burada; paravan şirketin arkasında

gizlenmiş gerçek iradenin ne olduğunun ve gerçekte yapılması iste-

nen hukuki işlemin tanımının açık bir şekilde ortaya konulması ge-

rekecektir. Bununla birlikte doktrinde

Davies

, bir şirketi “muvazaalı”

duruma getiren olayların tespitinin kolay olmadığının altını çizerek,

mahkemelerin somut olayı değerlendirirken yazılı belge ve tanık ifa-

delerini dikkatlice ele alması ve sadece karinelere dayanmadan somut

delillere göre karar vermesi gerektiğini ileri sürmektedir.

İngiliz hukukunda “muvazaa”ya dayalı olarak perdenin kaldırıl-

dığı birçok dava bulunmaktadır. Örneğin,

Woolfson v Strathclyde Regio-

nal Council

(Woolfson)

davasında önemli bir ilke geliştirilmiştir. Buna

göre, somut olaya göre gelişen özel durumların şirketin gerçek ira-

desinin gizlendiğini işaret etmesi gerekmektedir. Bu şekilde, bu özel

durumların ortaya konulması gerekliliği aynı zamanda, perdenin kal-

dırılması ile şirket tüzel kişiliğinin varlığının kabulü ve sınırlı sorum-

luluk arasında bir dengenin kurulması amacına yönelik olarak ifade

edilmiştir. Yine “muvazaa” gerekçesi,

Adams

Trustor AB v Smallbone

(No2)

gibi davalarda da şirket tüzel kişiliğinin perdesinin kaldırılma-

sında ele alınmıştır.

2.Grup Şirket – Tek Ekonomik Birim

Uygulamada yavru şirketler bir grup şirket bünyesinde ticari faa-

liyetlerini ayrı birer tüzel kişilik olarak sürdürebilmekte iseler de, bu

tür oluşumlarda ana şirketle yavru şirket birbirinden sadece görünüşte

bağımsız hareket edebilmekte ve bu durum üçüncü kişilerin zararına

İngiliz mahkemeleri bazı kararlarında bu testi, “sahte” veya “paravan” kavram-

larını kullanarak da adlandırmaktadırlar; bkz. Gelb H.: “Limited Liability Policy

and Veil Piercing” Wyo L. Rev. 2009, Vol. 9, s. 551.

Davies, s. 204.

[1978] SC 90 (HL).

[2001] 3 ALL ER 987 (CCD).