48 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Faruk TURİNAY
47
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde ırk kelimesi ayrımcılık ya-
sağını düzenleyen 14. maddede zikredilmektedir
61
. Öte yandan İnsan
Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme’ye ek
12 numaralı Protokol
62
, bu terime “ayrımcılığın genel olarak yasaklan-
ması” başlıklı 1. maddesinin ilk fıkrasında ayrımcılık yapılamayacak
bir özellikler arasında yer vermektedir
63
.
c. Eşitlik İlkesine Aykırılık ya da Ayrımcılık Yasağı
Öncelikle belirtmek gerekir ki, eşitlik ilkesi mahiyeti gereği ay-
rımcılık yasağını zorunlu kılar. O yüzden iki kavramı birbirinden ayrı
düşünmek mümkün değildir. Nitekim bu iki kavramın farkı tartışma-
sına girilmeksizin
64
doğrudan eşitlik / ayrımcılık yasağı aynı kabul
edilip maddi-şekli ayrımı üzerinden incelemeye başlanmaktadır
65
.
İptali istenen hükme ilişkin uyuşmazlık Anayasa Mahkemesi’nin
nezdinde ileri sürülürken dayanılan kural Türkiye Cumhuriyeti
Anayasası’nın eşitlik ilkesini düzenleyen 10. maddesidir. Her ne ka-
dar karşı oy yazan yüksek mahkeme üyelerinden bazıları anayasanın
başka bir maddesini (17. madde) de anayasallık denetimi kapsamında
değerlendirse de “yabancı ırk ve millet isimleri” ibaresinin iptalinde
isabetli olarak esasen “kanun önünde eşitlik” başlıklı üst kural dikka-
te alınmıştır.
“racial discrimination” shall mean any distinction, exclusion, restriction or pre-
ference based on race, colour, descent, or national or ethnic origin which has the
purpose or effect of nullifying or impairing the recognition, enjoyment or exercise,
on an equal footing, of human rights and fundamental freedoms in the political,
economic, social, cultural or any other field of public life.”
Ibid.
61
Sité Officiel des Nations Unies, Convention internationale sur l’élimination de tou-
tes les formes de discrimination raciale,
http://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%20660/volume-660-I-9464-French.pdf, erişim tarihi: 02.08.2012
62
“İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme” (Con-
vention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms) Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi olarak bilinen belgenin resmi adıdır. Sözleşme imzalan-
dıktan sonra pek çok ek sözleşme yapılmıştır. Bunlardan biri de ayrımcılık yasa-
ğını esas alan, 4 Kasım 2000 tarihinde Roma’da kabul edilen 12 numaralı proto-
koldür. Bu belgenin özgün metnine ulaşmak için bkz: Council of Europe Treaty
Office Web Site, Protokol no. 12 to Convention for the Protection of Human Rights
and Fundamental Freedoms,
http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/html/177.htm, erişim tarihi: 02.08.2012
63
Ibid.
64
Oddný Mjöll Arnardóttir, Equality and Non-Discrimination Under the European
Convention on Human Rights, The Hague, Martinus Nijhoff Publishers, 2003, s.1-5
65
Ibid., s.5 vd.