TBB Dergisi 112. Sayı

TBB Dergisi 2014 (112)

Faruk TURİNAY

ihlali”dir

. Bu görüşe katılmak zor görünmektedir; çünkü yürürlükte-

ki hukuk soyadını bağımsız bir hak olarak düzenlememiştir

. Avrupa

İnsan Hakları Mahkemesi de soyadı hakkını Avrupa İnsan Hakları

Sözleşmesi’nin 8. maddesi

kapsamında ele almaktadır

b. “Yabancı”, “Irk” ve “Millet” Terimlerinin Tanımlanması

Sorunu ve Uluslararası Sözleşmelerin Getirdikleri

İptali istenen hükmün anayasallığı sorgulanırken, kuşkusuz, içer-

diği terimlerin hangi anlama geldiği en önemli duraklardan birini

oluşturmaktadır.

Bir grup yargıç, “bir insan topluluğunu oluşturan bireylerin ortak

kaderi paylaşan bir birlik olma konusundaki iradeleri”ni

millet

kavra-

mının temeline yerleştirmektedir

. Bu doğrultuda dil, din, etnik ve

ırk farklılıklarının millet sıfatının kazanılmasına engel olmadığı söy-

lenmektedir.

Yabancı

terimi bakımından olumsuz bir tanımlama yöntemi kul-

lanan yargıçlar, bu kelimenin “Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ara-

sında çoğunluğu oluşturanlardan farklı etnik ve/veya dini toplulukla-

ra mensup olanları ima edecek şekilde anlaşılmama”sı gerektiğini ileri

sürmektedir

Bazı yargıçlar, ırk’ı “kalıtımsal olarak ortak fiziksel ve fizyolojik

özelliklere sahip olan toplulukları” millet’i ise “aynı topraklar üze-

rinde yaşayan, aralarında dil, tarih, duygu, ülkü, gelenek ve görenek

“Haşim Kılıç ve Engin Yıldırım’ın Karşı Oy Yazısı”, Ibid., s.902

Milli ve milletlerarası hukukta soyadı genellikle tek başına düzenlenmemiştir. İs-

tisnai olarak, isim hakkını düzenleyen uluslararası sözleşmelerin varlığından söz

etmekte fayda vardır. Birleşmiş Milletler Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar

Sözleşmesi’nin 24/2 hükmü her çocuğun doğumdan sonra (soy)isim alma hakkı-

nı düzenlemiştir. Sözleşme’nin 8. maddesi, taraf devletlerin çocuğun isim ve soy

isim hakkına saygı gösterme ve bu konuda kanuna aykırı olan müdahalelerden

kaçınma yükümlülüğünü belirtmektedir. Diğer yandan Amerikan İnsan Hakları

Sözleşmesi, 18. maddesinde herkesin bir isim ve/veya soyisim hakkına sahip ol-

duğunu açıklığa kavuşturmaktadır.

Bu madde “özel ve aile yaşamına saygı hakkı”nı düzenlemektedir.

Ümit Kılınç, “İsim ve Soyisim Hakkının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

Kapsamında Korunması”,

Türkiye Barolar Birliği Dergisi

, Sayı: 89, Yıl: 2010, s.260

AMKD, “Haşim Kılıç ve Engin Yıldırım’ın Karşı Oy Yazısı”, op.cit., s.900

Ibid.