TBB Dergisi 113. Sayı

Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları

174

tarafından hazırlanan “İşkenceye Karşı Sözleşme’nin Seçmeli Protoko-

lü Kapsamında Sivil Toplum ve Ulusal Önleyici Mekanizmalar” adlı

raporda da Seçmeli Protokolün onaylanmasının boş bir formaliteden

ibaret olmamasının sağlanması için, uygulamayı belirleyenin sade-

ce taraf devlet olmaması ve başta insan hakları savunucuları olmak

üzere, diğer ulusal aktörlerin de sürece katılımlarının önemi vurgu-

lanmaktadır. Diğer bir ifadeyle, ulusal kurumlar oluşturulurken ola-

bildiğince geniş bir çevre ile istişare edilmeli, özellikle sivil toplum

kuruluşları ile gerçek bir istişare sağlanarak, oluşturulacak ulusal ku-

rumun meşruluğu ve itibarı arttırılmalıdır

Bu hukuksal zorunlulukların yanında, tarihsel süreç içinde ülke-

mizde ceza infaz kurumlarında ortaya çıkan sorunlar

ve son olarak

da 19 Aralık 2000 tarihinde, tutuklu ve hükümlülerin F Tipi Cezaev-

lerine nakledilmelerine ilişkin direnişin kırılması ve nakillerin sağ-

lanması için 20 cezaevinde yapılan “hayata dönüş” operasyonunda

yaşanan olaylar, izleme kurullarının hayata geçirilmesini gündeme

getirmiştir.

İzleme kurullarının, birbirinden az çok farklılık gösteren özel-

liklerde, birçok Avrupa ülkesinde de oluşturulduğu görülmektedir.

Örneğin, Fransa’da Controleur Général adında bağımsız bir bir kuru-

ma yer verilmektedir. Birleşik Krallık’ta çeşitli denetim kurumları bu

yetkiyi paylaşmaktadır

. Türkiye’de oluşturulan izleme kurulları sis-

teminin kaynağını da, genel olarak, İngiltere sisteminin oluşturduğu

ifade edilmekte, ancak, iki sistem arasında bazı farklılıkların bulundu-

ğu belirtilmektedir

. Buna göre;

les/file/Insan%20Haklari%20Komisyonlari%20ve%20Kamu%20Denetcileri.pdf,

Erişim Tarihi:14.02.2014

İşkenceye Karşı Sözleşme’nin Seçmeli Protokolü Kapsamında Sivil Toplum ve

Ulusal Önleyici Mekanizmalar, s.2,

file/Sivil%20Toplum%20ve%20Ulusal%20Izleme%20Mekanizmalar%C4%B1.

pdf, Erişim Tarihi:14.02.2014

Timur Demirbaş, İnfaz Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara, 2003, s. 7-9; Şenal Sarı-

han, “Türkiye’deki Cezaevleri Sorunu ve Tarihsel Gelişimi”, Cezaevleri Sempoz-

yumu, 29-30 Haziran 2002, İstanbul Barosu Yayını, İstanbul, 2002, s. 29 vd.

Thomas Hammarberg, Avrupa’da İnsan Hakları, İletişim Yayınları, İstanbul,

2012, s. 219.

2007Faaliyet Raporu, s. 5-6. Türkiye ve İngiltere izleme kurullar ile ilgili karşılaş-

tırmalı bir çalışma için ayrıca bkz. Vehbi Kadri Kamer, “Ceza İnfaz Kurumları ve

Tutukevleri İzleme Kurullarımız ile İngiliz İzleme Kurullarının Tarihçesi, Kuru-

luşu ve Çalışma Esasları”, Adalet Dergisi, Sayı 14, Ocak 2003.