169 / 497
Havayolu ile Taşımalarda Bagajın Zıyaı veya Hasara Uğraması Nedeniyle Doğan ...
168
Hava taşıyıcısının sorumsuzluğuna ilişkin bir hükme, taşıma söz-
leşmesinde; yani zarar ortaya çıkmadan önce yer verilemeyeceği yu-
karıda anılan hükümlerden açıkça anlaşılmaktadır. Zarar ortaya çık-
tıktan sonra taşıyıcının sorumluluğunu ortadan kaldıran sözleşmelerin
geçerliliği ise Montreal Konvansiyonunun 49’uncu maddesinde hükme
bağlanmıştır. Anılan madde hükmü uyarınca uygulanacak hukuku
belirleyerek veya yargı yetkisine ilişkin kuralları değiştirerek bu Kon-
vansiyon ile öngörülen kurallara aykırı davranmak amacıyla, zararın
doğumundan önce taşıma sözleşmesine konan herhangi bir hüküm ve
yapılan bütün özel anlaşmalar geçersiz sayılır. Anılan hükmün mef-
humu muhalifinden zararın meydana gelmesinden sonra tarafların,
taşıyıcının sorumluluğunu kısmen veya tamamen ortadan kaldırmaya
yönelik yapacakları anlaşmaların geçerli sayılacağı kabul edilir
64
.
Montreal Konvansiyonunda
“âkit taşıyıcı - fiilî taşıyıcı”
ayrımına
yer verilmesi, Konvansiyonda yer alan sorumsuzluğa ilişkin düzenle-
melere de yansımıştır. Konvansiyonun 47’nci maddesi hükmü uyarın-
ca âkit taşıyıcının veya fiilî taşıyıcının, bu Konvansiyon hükümleri ile
öngörülen sorumluluklarını ortadan kaldıran tüm sözleşme şartları
geçersiz sayılır; ancak bu şartların geçersizliği taşıma sözleşmesinin
tamamının geçersizliği neticesini doğurmaz. Anılan hüküm bir nevi
Konvansiyonun 26’ncı maddesini tamamlar niteliktedir
65
. Dolayısıyla,
taşıma sözleşmesinde yer alan ve hem âkit taşıyıcının hem de fiilî taşı-
yıcının sorumluluklarını ortadan kaldıran her şart geçersiz sayılır. Be-
lirtmek gerekir ki; Montreal Konvansiyonunun 47’nci maddesinde yer
alan düzenleme, âkit taşıyıcı ile fiilî taşıyıcının iç ilişkileri bakımından
hüküm doğurmaz. Âkit taşıyıcı ile fiilî taşıyıcı aralarındaki iç ilişkide,
Montreal Konvansiyonu ile öngörülen sorumluluk hükümlerine aykırı
düzenlemelere yer verebilirler
66
. İç ilişkide belirlenen sorumluluk hü-
kümleri, sadece tarafları bağlayıcı niteliktedir ve bu hükümleri kendi-
luluğunu kaldıran sözleşme hükümlerinin geçersiz …” olduğu hükme bağlan-
mıştır (Yayımlanmamış karar).
64
Paul Stephen Dempsey/Michael Milde, International Air Carrier Liability, The
Montreal Convention of 1999, Montreal, 2005, s. 239; Reuschle, s. 412; Ruhwedel, s.
1721 (MünchenerKomm.HGB/ Ruhwedel).
65
Reuschle, s. 408.
66
MontrealComm./ Dettling-Ott, Art. 47, s. 1, p. 1; Reuschle, s. 408; Münchener-
Komm.HGB/ Ruhwedel; s. 1718.