365 / 497
Gündelik Dil Felsefesi, Betimleyici Sosyoloji ve Eleştirellik
364
limelerle ilgili açık bir farkındalığın gerekliliğine dair iddiayı Hart, J.
L. Austin’e referansla ileri sürer.
9
J. L. Austin ve Wittgenstein özel olarak hukukla ilgilenmiş olma-
salar da, Hart’a göre, onların dilin biçimlerine, genel kavramların nite-
liklerine ve dilin yapısını belirleyen kurallara dair söyledikleri hukuk
felsefesi için önemli içerimler barındırır. Hukuk felsefesinin gündelik
dil felsefesinden edindiği bir kazanım bazı metinlerin açık dokulu ola-
bileceği fikridir. Hart bu fikrini, Wittgenstein’ın “bir kelimenin kulla-
nımının her zaman kurallarla sınırlı olmadığını” ve bir kelimenin “uy-
gulama olanaklarının hepsi için kurallarla donatılmış olmadığımızı”
söylediği paragraflara referanslarla destekler.
10
Hart’ınAugustinus eleştirisinde deWittgenstein’ın izlerini bulmak
mümkündür. Wittgenstein
Felsefi
Soruşturmalar
’ına Augustinus’tan
yaptığı bir alıntıyla başlar. Bu alıntıda Augustinus çocukluğunda
konuşmayı nasıl öğrendiğini anlatır. Genelleştirerek ifade edersek,
Augustinus’a göre büyüklerin belli nesnelere ad verip bu adla onlara
yönelmeleri, çocuğun, düşünürün kendi ifadesiyle “doğal dili” keşfet-
mesini sağlar. Kelimelerin tekraren duyulması, onların hangi nesneyi
temsil ettiklerinin tedricen öğrenilmesinin ve sonrasında onlar aracı-
lığıyla başkalarıyla iletişim kurulmasının yolunu açar.
11
Wittgenstein
bu ifadelerden, kelimelerin nesneleri adlandırdıklarına, her kelimenin
yerini tuttuğu bir nesneyle eşleşmiş durumda olduğuna dair genel bir
fikir çıkarır. Bu iddianın dilin işleyişinin açıkça görülebilmesini en-
gelleyen bir sisle kaplı olduğunu ileri süren Wittgenstein, soruşturma-
ları boyunca bu sisi dağıtmaya girişir.
12
Wittgenstein dilin zamansal
ve mekânsal bir olgu oluşuna vurgu yaparak, dilin işleyişine dair be-
timleyici incelemeleri öne çıkarır. Böylece kelime ile nesne arasındaki
uyumdan ziyade kelime ile onun kullanıldığı bağlam arasındaki ilişki
önem kazanır. Kelimelerin adlandırma dışına da taşan işlevleri onla-
rın içinde bulundukları bağlamda kullanılış tarzları incelenerek teşhis
9
Bkz. J. L. Austin, “A Plea for Excuses”, Proceedings of the Aristotelian Society, 57,
1956/57, s. 8; Hart, 1997, s. vi, 14.
10
Bkz. Ludwig Wittgenstein,
Felsefi Soruşturmalar
, çev. Haluk Barışcan, Metis, İstan-
bul, 2010, s. 57-59; H. L. Hart, “Jhering’s Heaven of Concepts and Modern Analy-
tical Jurisprudence”,
Essays in Jurisprudence and Philosophy
, Clarendon, Oxford,
1983, s. 274-275.
11
Augustine,
The Confessions of Saint Augustine
, ICON Classics, USA, 2005, s. 9.
12
Wittgenstein, s. 23-25.