69 / 497
TBK Md.71 Bağlamında İlaç Üreticisinin Tehlike Sorumluluğu
68
zarara sebep olan malın piyasaya sürüldüğü günden başlayarak on yıl sonra
ortadan kalkar. Ancak, satılan malın ayıbı, tüketiciden satıcının ağır kusu-
ru veya hile ile gizlenmişse zamanaşımı süresinden yararlanılamaz.”.
An-
cak 6502 sayılı TKHK md.12’de bu süre iki yıla indirilmiştir. Benzer
düzenleme Yönetmelik md.9’da da yer almaktadır. Bu hükme göre,
“Ayıplı malın neden olduğu her türlü zararlardan dolayı yapılacak talepler,
zarar görenin, zararı, maldaki ayıbı ve imalatçının/üreticinin kim olduğunu
öğrendiği veya öğrenebileceği günden itibaren üç yıllık zamanaşımına tabi-
dir.”.
Yönetmeliğin hakdüşümü başlıklı 10. maddesine göre ise,
“Ayıplı
malın neden olduğu her türlü zararlara karşı tazminat talepleri, zarara sebep
olan malın piyasaya sürüldüğü günden başlayarak on yıl içinde yapılabilir.”.
10 yıllık süre ilacın piyasaya sürüldüğü tarihten itibaren başlaya-
caktır. İlacın bir partisinin tamamının ayıplı olması halinde, süre ilk
kutunun piyasaya sürüldüğü anda başlar; fakat piyasaya sunulmayan
diğer kutular için süre işlemeye başlamaz. Bu halde ayıplı her kutu
ilacın piyasaya verildiği andan başlar
69
.
B. Alman ve İsviçre Hukukunda İlaç Üreticisinin Sorumluluğu
1. Alman Hukukunda
Almanya’da ilaç üreticisinin sorumluluğu özellikle HIV enfek-
siyonu ve Contergan olayı
70
dolayısıyla gündeme gelmiştir
71
. Her iki
ilaç sorumluluğu olayının ortaya çıkması ile birlikte, bu sorumluluk
alanındaki gelişmeler nedeniyle yeni düzenlemeler yapılma ihtiya-
cı ortaya çıkmıştır
72
. İlaçların neden olduğu zararların sürekli olarak
artması, ilaç kullanımında ve özellikle ilaçların yanlış kullanımında
görülen artış 1961 tarihli İlaç Kanunu’nun (AMG) birçok alanda yeterli
69
Kırca, s.249.
70
Sakinleştirici bir ilaç olan ve “Thalidomid” ihtiva eden Contergan, 1953-1956 yılla-
rında Almanya’da geliştirilen ve 1957-1961 yıllarında piyasada olan bir ilaç olup,
tüketicileri arasında binlerce hamile bayan da bulunmaktaydı. İlaç anneye ve ço-
cuğa zarar vermediği belirtilerek tanıtılmaktaydı. Ancak ilacın insanlar üzerinde
yeterince denemesi yapılmamıştı. Bu şekilde piyasaya sunulan ilacın kullanılması
sonucunda, büyük çoğunluğu Almanya’da olmak üzere tüm dünyada 10.000’den
fazla bebeğin, fok balığına benzer şekilde kolsuz ve ayaksız olarak dünyaya gel-
mesi (phocomelia) felaketi ortaya çıkmıştı (Özsunay, s.45; Başpınar, s.86).
71
Vogel, s.152; Göben, s.58.
72
Alman hukukunda ilaç üreticisinin sorumluluğunun tarihsel gelişimi hakkında
ayrıntılı açıklama için bkz. Göben, s.56 vd.; Jenke, s.22 vd.