90 / 497
TBB Dergisi 2014 (114)
Kumru KILIÇOĞLU YILMAZ
89
malın kullanılmasının zaman veya yer itibariyle paydaşlar arasında
bölünmesi biçiminde de olabileceğine işaret edilmektedir.
15
Yani, ha-
kim, malın hangi paydaş tarafından ne zaman ve nerede ve ne şekilde
kullanacağına ilişkin bir belirleme yapabilir.
b. Pay Sahiplerinin Önalım Hakkı
Önalım hakkına ilişkin olarak “önalım hakkı sahibi” başlığı altın-
da TMK md. 732’de düzenlemesi şu şekildedir:
“Paylı mülkiyette bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını tamamen veya
kısmen üçüncü kişiye satması halinde, diğer paydaşlar önalım hakkını kulla-
nabilirler.”
Paylı mülkiyete konu malda, birden fazla paydaş mevcut olup, an-
cak tüm paydaşların ortak hareketiyle malın satılması, kiraya veril-
mesi gibi hukuki işlemler söz konusu olur. Hiçbir paydaş, salt kendi
iradesiyle, diğer paydaşların rızası olmadan paylı mülkiyete konu malı
hukuki işleme konu edemez, örneğin; satamaz, kiraya veremez, rehin
gösteremez.
Paydaşlardan her biri salt kendi iradesiyle böyle bir hukuki işlem
yapamaması demek, diğer ortakların onayı olmadan ortaklıktan çıka-
mayacağı anlamına gelmez. Ortaklardan biri, kendi iradesiyle, kendi
payını bir üçüncü kişiye satmak isteyebilir. Burada “önalım hakkı”
devreye girer.
Önalım hakkı, payını satmak isteyen ortağın payının yabancı
üçüncü bir kişiye devrinden önce, diğer paydaşların satılmak iste-
nen payı alma hakkıdır. Bunun nedeni, sıkı ortaklık kurallarına bağlı
mülkiyette, yabancı bir kişinin ortaklığa girmesinin istenmemesi du-
rumunun önlenmesidir. Örneğin, 3 kuzen A,B ve C, paylı mülkiyete
konu bir taşınmaza sahipken, ortaklardan A, payının X’e satmak is-
terse, diğer paydaşlardan B veya C, bu payı X’den önce alma hakkına
sahiptir. Zira, X, kuzenler dışında, tanınmayan bir üçüncü kişi olup,
hukuki işlem yapılması sıkı kurallara bağlı paylı mülkiyette, diğer or-
taklar açısından sorun yaratabilir. Elbette, paydaşların birbirini önce-
den tanıması yahut aralarında bir akrabalık ya da yakın dostluk ilişki-
15
Oğuzman/Seliçi/ Özdemir, a.g.e., syf.268