sayi115

TBB Dergisi 2014 (115)

Mustafa Yaşar DEMİRCİOĞLU

147

ve yararları değil kamu yararını esas alan

bir anlayıştan hareket edil-

mesi zorunluluğu bulunmaktadır.

Pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde idareler tarafından gösterilen

sebebin veya gerekçenin çoğu zaman hiç mevcut olmadığı, düzmece

sebepler uydurulduğu

veya ihalenin pazarlık usulü ile yapılmasına

gerekçe oluşturmayacağı görülmektedir ki bu aşamada Gözler’in İda-

re Hukuku literatürüne kattığı “sebep saptırması” kavramının önemi

ortaya çıkmaktadır. Bu gün ülkemizde kamu ihalelerin kapalı kapılar

arkasında belli kişilere paylaştırılması ve kamu kaynaklarından pay

alınmasında tam anlamıyla “sebep saptırması” yolunun izlendiği gö-

rülmektedir. Sebep saptırmasında; idare belirli bir işlemi gösterdiği

sebebe değil gerçekte var olan bir başka sebebe dayanarak tesis etmek-

tedir

. Örneğin pazarlık usulü ile ivedilikle, kapalı kapılar arkasında

ihale yapılmasına gerekçe gösterilen fiili olay çoğu zaman doğal afet-

ler olarak gösterilse de ortada henüz bir doğal afet (deprem, sel vb.) ol-

mayan durumlarda faraziyeye dayalı “olabilir” ihtimalinden hareket-

le ihaleler yapıldığı görülmektedir. Aynı şekilde salgın hastalık veya

can veya mal kaybı gerekçesi ile pazarlık usulü ile yapılan ihalelere

gerekçe gösterilen olayların çoğunda da ortada henüz fiilen gerçek-

leşmiş bir olay bulunmamasına rağmen ihtimallerden, faraziyelerden

yola çıkılarak ihale konusu işlerin çoğunlukla belli siyasi mensubiyeti

olan kişilere yaptırıldığı gözlemlenmektedir.

Hukukilik denetimi açısından geçmişte Kurum tarafından ihale-

nin pazarlık usulü ile yapılmasının hangi gerekçeye dayandığı ilgili

idareden sorularak itirazen şikayet incelemesi yapılmıştır. Ancak en

son 2008 yılında yapılan değişiklikle pazarlık usulü ile ilgili ihalelerde

aleniyet-açıklık ilkesi terkedildiğinden, daha çok kapalı kapılar arka-

sında ve sadece davet edilen belli kişiler arasında yapılan ihalelerde

Kurum’a itirazen şikayet yolu ile ulaşan şikayet sayıları ciddi surette

azaldığından, pazarlık yolu ile ihaleye çıkılmasındaki gerekçenin hu-

kukilik denetimine yönelik incelemeler de ortadan kalkmıştır.

İdarenin pazarlık yolu ile ihaleye çıkma gerekçesi ile Kurum’un

bu gerekçe üzerindeki hukukilik denetimi

“ani, beklenmeyen, idare

Akyılmaz/Sezginer/Kaya, s. 392,

Gözler, C I, s. 925.

Gözler, C I, s. 923.