sayi115

Vergi Denetimi Açısından Beyan Edilen Gelirin Doğruluğunun Tespit Yöntemleri

218

Vergilemeye etki yapan hususların, mükellefler tarafından hiç bildi-

rilmemesi, eksik ya da geç bildirilmesi vergi kaybına neden olabilece-

ğinden, bu tür davranışların ortaya çıkartılmasında yoklama müesse-

sinden yararlanılır

. Yoklama doğrudan beyan dışı bırakılan verginin

tespitine imkân vermemekle birlikte, buna sebep olabilecek hallerin

gerçekleşmemesi için zamanında bilgi edinilmesini sağlar

. Bir di-

ğer ifadeyle yoklama, vergilendirme sürecindeki olayların fotoğrafını

çekmek suretiyle tespitini gerçekleştirir

. Diğer taraftan, tespit edilen

bilgiler anlık olduğundan, yoklamanın yapıldığı zaman dilimi için ge-

çerlidir

Yoklama ile tespit edilecek hususlar arasında günlük hasılat tes-

piti, ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyeti olan mükelleflerin

bu mecburiyete uyup uymadıkları, bu cihazların belirlenmiş esaslara

uygun olup olmadığı, işyerlerinde bulundurulması gereken yasal def-

terlerin bulunup bulunmadığı ve bu defterlere usulüne uygun olarak

kayıt yapılıp yapılmadığı, vergi kanunları uyarınca düzenlenmesi ge-

reken belgelerin düzenlenip düzenlenmediği, faturasız mal bulundu-

rup bulundurulmadığı, taşıtlar vasıtasıyla nakledilen mallara ilişkin

belgelerin düzenlenip düzenlemediği ile bu malların tespiti gibi hu-

suslar yer almaktadır. Kendisinden beklenen faydaların sağlanabil-

mesi için ne zaman yapılacağı konusunda mükelleflerin önceden bil-

gilendirilmediği

yoklama konusunda yetkili olan görevliler, VUK’ta

tadadi olarak sayılmıştır. Buna göre yoklama vergi dairesi müdürleri,

yoklama memurları, yetkili makamlar tarafından yoklama işi ile gö-

revlendirilenler, vergi incelemesine yetkili olanlar ile gelir uzmanları

tarafından yapılır.

Yoklama müessesesinin VUK’ta yer alan denetim araçları içerisin-

de ilk sırada yer alması tesadüf olmasa gerektir. Zira vergi idaresi ilk

kez, yoklama ile vergiye ilişkin yükümlülükler hakkında bilgi sahi-

Kamil Mutluer, Vergi Hukuku Genel ve Özel Hükümler, 3. Baskı, Ankara: Turhan

Kitabevi, 2011, s.85

Yılmaz Özbalcı, Vergi Usul Kanunu Yorum ve Açıklamaları, Ankara: Oluş Yayın-

cılık, 2010, s.431

Şükrü Kızılot ve Metin Taş, Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Ankara: Yakla-

şım Yayıncılık, 2009, s.113

Nihal Saban, Vergi Hukuku, 5. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları, 2009, s.186.

Sadık Kırbaş, Vergi Hukuku Temel Kavramlar, İlkeler ve Kurumlar, 15. Baskı,

Ankara: Siyasal Yayınevi, 2003, s.165.