221 / 517
Vergi Denetimi Açısından Beyan Edilen Gelirin Doğruluğunun Tespit Yöntemleri
220
sının daha kolay olması ve kendisinden sonra uygulanacak denetim
araçlarına gerekli bilgilerin aktarılması açısından büyük önem taşı-
yan yoklama müessesesi, vergi idaresinin mükelleflerin vergiye olan
gönüllü uyumunu sağlayacak politikalar için kullanabileceği önemli
araçlardan birisidir.
Aşağıdaki tabloda yer alan bilgilerden görüleceği üzere, yıllar iti-
bariyle faaliyet gösteren mükelleflerin yarısına yakın bir kısmı nezdin-
de yoklama faaliyeti gerçekleştirilmekte ve bunun neticesinde de kimi
yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle ceza uygulanması
söz konusu olmaktadır.
394041
Yıl
Faal Mükellef Sayısı
39
Denetime Katılan
Personel Sayısı
Denetlenen Mükellef
Sayısı
Kesilen Özel Usulsüzlük
Cezası (TL)
2007
8.371.599
6.320
40
4.513.740
134.235.029
2008
8.423.382
48.357
4.313.620
176.213.518
2009
8.476.096
47.370
3.811.489
153.171.031
2010
8.671.470
45.109
3.753.669
150.326.505
2011
8.803.915
45.634
3.462.338
128.094.973
2012
8.423.382
47.556
41
4.428.127
150.437.509
Tablo 1: Yaygın Yoğun Vergi Denetim Sonuçları
42
Diğer taraftan, daha önce ifade edildiği üzere, yoklama, mükellef-
lerin mevcut iş durumlarının tespit edilmesinin yanı sıra vergi idare-
sinin bilgisi dışında ve mükellefiyet tesis ettirmeksizin faaliyete bulu-
nan mükelleflerin tespitinde de önemli bir rol oynamaktadır
43
. Buna
39
Gelir vergisi, kurumlar vergisi, gayrimenkul sermaye iradı dolayısıyla gelir ver-
gisi, gelir stopaj vergisi, katma değer vergisi, basit usulde ticari kazanç elde eden
gelir vergisi mükelleflerinden oluşmaktadır. Potansiyel mükellefler dâhil değil-
dir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 2011 Faaliyet Raporu’nun 60’ıncı sayfası ile 2012
Faaliyet Raporu’nun 98 sayfasında yer alan bilgilerden hareketle hazırlanmıştır.
40
Denetlenen mükellef sayısının diğer yıllarla yaklaşık olarak aynı olmasına rağ-
men denetime katılan personel sayısının diğer yıllara nazaran çok az olması, sayı-
sal bilgi de bir yanlışlık olduğu izlenimi doğurmaktadır.
41
Gelir İdaresi Başkanlığının 2012 Faaliyet Raporu’nun 65’inci sayfasında yer veri-
len aylık ortalama sayıdan hareketle hesaplanmıştır.
42
Gelir İdaresi Başkanlığı, Faaliyet Raporu 2012, Ankara, 2013, s. 65, Gelir İdaresi
Başkanlığı, Faaliyet Raporu 2011, Ankara, 2011, s. 38
43
Bu duruma örnek olarak kira gelirlerinin beyan edilip edilmediğinin kontrol edil-